انسان در برابر نعمتی که به او داده می شود می تواند دو واکنش متضاد داشته باشد: 1. شکر نعمت را به جا آورده و به درستی از آن نعمت استفاده کند؛ 2. کفران نعمت کرده و آن را بی ارزش دانسته و در جایی غیر از مورد و محل استفاده اش به کار گیرد.

مومنان اهل شکر و تشکر هستند. هم زبانی و عملی تشکر می کنند که نعمتی را به او داده شده و هم در عمل نشان می دهند که شاکر نعمت هستند و آن را در مورد خودش استفاده کرده و کفران نعمت نمی کنند. پس وقتی نعمتی به او می رسد می گوید: هذَا مِن فَضْلِ رَبِّی لِیَبْلُوَنِی ءَأَشْکُرُ أَم أَکْفُرُ ؛ این از فضل پروردگارم است تا ببیند و بیازماید که آیا شکر می کنیم یا کفر می ورزم؟! (نمل، آیه 40) به طور طبیعی مومن شکرگزار خواهد بود و آن نعمت را چون از سوی پروردگارش می داند در راستای همان جهت پرورشی الهی استفاده می کند تا این گونه هدف حکمیانه الهی بدان رفتارش برآورده می شود.

اما اهل کفران و خسران که اهل ظلم هستند، گونه ای دیگر عمل می کنند. پس وقتی به آنان نعمتی داده می شود به جای استفاده درست از نعمت برای جهت پرورشی و کمالی آن را در مسیر استفاده می کند که ضد پرورشی است و او را از خداوند دور می سازد. خداوند در آیه 83 سوره اسراء و نیز 51 سوره فصلت می فرماید: وَإِذَآ أَنْعَمْنَا عَلَى الإِنسَانِ أَعْرَضَ وَنَأَى بِجَانِبِهِ ؛ چون به انسان نعمت ارزانى داریم، روى مى‏گرداند و پهلو تهى مى‏کند.