تجلی به معنای جلوه یافتن است و تجافی به معنای میان تهی کردن. حضرت امیرمومنان امام علی(ع) در نهج البلاغه فرمود: «الحَمد لِلَّهِ المتَجلّی لِخَلقِهِ بِخَلقِه؛ حمد و ستایش خدایی را که برای آفریده هایش به آفریده هایش تجلی کرده است.‏»( شرح نهج البلاغه، ابی ابن الحدید، ج7، ص181)

خداوند روح خود را القا می کند و یا قرآن را انزال و تنزیل می کند. باید درباره القاء و انزال الهی گفت که این ها از قبیل «تجلّی» است، نه «تجافی».

وقتی باران از آسمان انزال می شود، به شکل تجافی است؛ یعنی آن جا را خالی کرده و در زمین می آید؛ پس قطرات باران وقتی در آسمان است در زمین نیست، و وقتی در زمین است دیگر در آسمان نیست.

اما انزال قرآن به شکل «حبل متین» و تجلی است. از این روست که وقتی در پایین است در بالا نیز است و همه مراتب را در همان حال داراست. از همین روست که می توان به آن اعتصام کرد و آویخت: وَ اعتَصِموا بِحَبلِ اللَّهِ جَمیعاً؛ به ریسمان الهی (قرآن) چنگ زنید(آل عمران، آیه 103)؛ زیرا در تجلی آویختی حبل الله است. پس خدا قرآن را آویخت نه انداخت.

بر همین اساس آمده است: «إِنِّی تَارِکٌ فِیکم الثَّقَلَینِ‏؛ من دو ثقل قرآن و عترت را در میان شما گذاشتم؛ چرا که «حبل الله المتین»، آویخته شده است: «سَبَبٌ طَرَفه بِیَدِ اللَّهِ‏ وَ سَبَبٌ طَرَفه بِأَیدِیکم؛ ریسمانی که یک طرف آن در دست خدا و طرف دیگرش در دست شماست.( بصائر الدرجات، محمدبن الحسن الصفار، ج‏1، ص434) پس می توان به این ریسمان آویخته تسمک کرد و بالا رفت.

نکته دیگر آن که در انزال تجلی چون انزال قرآن ، اصل در همه مراتب یکی است؛ اما در انزال تجافی چون باران و آهن چنین نیست. با آن که همه امور از مخزن الهی انزال می شود؛ چنان که می فرماید: أَنزَلنَا الحَدیدَ فیهِ بَأسٌ شَدید؛ آهن که در آن شدت و سختی است انزال کردیم(حدید، آیه 25) یا می فرماید: أَنزَلَ لَکم مِنَ الأَنعامِ ثَمانِیَةَ أَزواج؛ برای شما از چارپایان هشت زوج انزال کرد(زمر، آیه 6) با این همه ، وقتی قرآن از مخزن الهی نازل می شود: وَ إِن مِن شَی‏ءٍ إِلاَّ عِندَنا خَزائِنه وَ ما ننَزِّله إِلاَّ بِقَدَرٍ مَعلوم؛ هیچ چیز نیست مگر در نزد خداوند خزائن آن است و جز به مقدار معلوم اندک اندک نازل نمی شود(حجر، آیه 21) چون به شکل تجلی است، اصل آن در همه مراتب یکی است؛ چنان که خداوند می فرماید: اِنَّا جَعَلناه قرآناً عَرَبِیًّا لَعَلَّکم تَعقِلون؛ به راستی که ما آن را قرآن عربی قرار دادیم تا شاید شما تعقل کنید(زخرف، آیه 3)، ولی همین کتاب الهی با همان اصالت خودش در نزد خداوند است، چنان که می فرماید: وَ إِنَّه فی‏ أمِّ الکِتابِ لَدَینا لَعَلِیٌّ حَکیم؛ و به راستی که آن در ام الکتاب در نزد خداوند علی حکیم است(زخرف، آیه 4)

پس قرآن در مرتبه لدن با اصل ام الکتاب محفوظ و در مرتبه میانی به دست «بِأَیدی سَفَرَة ? کِرامٍ بَرَرَة»(عبس، آیه 15) همان گونه محفوظ است و در مرتبه نازل به زبان عربی نیز همان گونه محفوظ است؛ اما آهن و انعام و مانند آن ها که از خزائن و مخزن الهی نازل می شوند این گونه نیست؛ زیرا در نزد خدا و مخزن و خزائن آهن و باران این گونه نیست که در مراتب نازل در زمین است.

پس فرق میان انزال قرآن و باران را می توان با توجه یابی به فرق میان تجلی و تجافی دریافت.