درهای هشت گانه بهشت

در آیات قرآنی به طور مستقیم از هشت در بهشت سخن به میان نیامده، چنان که از درهای هفت گانه بهشت سخنی به میان نیامده است، بلکه آن چه بیان شده، ابواب جهنم و ابواب جنت است.(زمر، آیات 71 تا 73)

اما برخی با توجه به همین آیات بر این باورند که در آیات قرآنی از درهای هشتگانه بهشت سخن به میان آمده است؛ زیرا در آیه 73 سوره زمر آمده است: وَسِیقَ الَّذِینَ اتَّقَوْا رَبَّهُمْ إِلَى الْجَنَّةِ زُمَرًا حَتَّى إِذَا جَاؤُوهَا وَفُتِحَتْ أَبْوَابُهَا وَقَالَ لَهُمْ خَزَنَتُهَا سَلَامٌ عَلَیْکُمْ طِبْتُمْ فَادْخُلُوهَا خَالِدِینَ؛ و کسانى که از پروردگارشان پروا داشته‏اند، گروه گروه به سوى بهشت سوق داده شوند، تا چون بدان رسند و درهاى آن به رویشان‏ گشوده گردد و نگهبانان آن به ایشان گویند: «سلام بر شما، خوش آمدید، در آن درآیید و جاودانه بمانید.»

در این آیه 73 واو به کار رفته و گفته شده « حَتَّى إِذَا جَاؤُوهَا وَفُتِحَتْ أَبْوَابُهَا » است در حالی که در خلاف آیه 71 سوره بدون واو آمده است و خداوند می فرماید: وَسِیقَ الَّذِینَ کَفَرُوا إِلَى جَهَنَّمَ زُمَرًا حَتَّى إِذَا جَاؤُوهَا فُتِحَتْ أَبْوَابُهَا وَقَالَ لَهُمْ خَزَنَتُهَا أَلَمْ یَأْتِکُمْ رُسُلٌ مِّنکُمْ یَتْلُونَ عَلَیْکُمْ آیَاتِ رَبِّکُمْ وَیُنذِرُونَکُمْ لِقَاء یَوْمِکُمْ هَذَا قَالُوا بَلَى وَلَکِنْ حَقَّتْ کَلِمَةُ الْعَذَابِ عَلَى الْکَافِرِینَ؛ و کسانى که کافر شده‏اند، گروه گروه به سوى جهنّم رانده شوند، تا چون بدان رسند، درهاى آن به رویشان‏ گشوده گردد و نگهبانانش به آنان گویند: «مگر فرستادگانى از خودتان بر شما نیامدند که آیات پروردگارتان را بر شما بخوانند و به دیدار چنین روزى شما را هشدار دهند؟» گویند: «چرا»، ولى فرمان عذاب بر کافران واجب آمد.

این «واو» را «واو» ثمانیه می گویند، زیرا عرب عادت داشتند که تا هفت را بدون «واو» به هم عطف کنند، اما پس از هفت با «واو» عطف می کردند. از همین روست که در آیه 5 سوره تحریم می فرماید: عَسَى رَبُّهُ إِن طَلَّقَکُنَّ أَن یُبْدِلَهُ أَزْوَاجًا خَیْرًا مِّنکُنَّ مُسْلِمَاتٍ مُّؤْمِنَاتٍ قَانِتَاتٍ تَائِبَاتٍ عَابِدَاتٍ سَائِحَاتٍ ثَیِّبَاتٍ وَأَبْکَارًا. هم چنین در آیه 112 سوره توبه پس از ذکر هفت واو ذکر می شود. از همین روست که می فرماید: و الناهون عن المنکر.

دلیل دیگر آیه 22 سوره کهف است که خداوند می فرماید: سَیَقُولُونَ ثَلَاثَةٌ رَّابِعُهُمْ کَلْبُهُمْ وَیَقُولُونَ خَمْسَةٌ سَادِسُهُمْ کَلْبُهُمْ رَجْمًا بِالْغَیْبِ وَیَقُولُونَ سَبْعَةٌ وَثَامِنُهُمْ کَلْبُهُمْ؛ به زودى خواهند گفت: «سه تن بودند و چهارمین آنها سگشان بود.» و مى‏گویند: «پنج تن بودند و ششمین آنها سگشان بود.» تیر در تاریکى مى‏اندازند. و عده‏اى‏ مى‏گویند: «هفت تن بودند و هشتمین آنها سگشان بود.»

بر اساس قواعد نحو عربی در صورتی که هفت چیز ذکر شود و سپس هشتمین ذکر شود واو آورده می شود. از آن جایی که دوزخ هفت در دارد، بدون واو آمده و اما از آن جایی که بهشت هشت در دارد، با واو ثمانیه ذکر شده است؛ یعنی چه هشت مذکور یا مطوی و نهان باشد، واو ذکر می شود.

البته درهای دوزخ بسته می شود و با پشت دری بسیار محکم و به شکل عمودی از بالا تا پایین و به تعبیر قرآن «عمد ممدد » بسته می شود(همزه? آیه 9).البته این بسته شدن برای این نیست که دیگر راه فرار آنان بسته شود، بلکه به نشان بی احترامی و ذلت بسته می شود؛ چنان که درهای بهشت هم چنان باز می ماند، تا این گونه اهل بهشت مورد تکریم و احترام قرار گیرند و آزادی آنان نشان داده شود.

در مجمع البیان ذیل آیه 73 سوره زمر آمده است: باور پاره‏اى منظور این است که: پیش از رسیدن آنان به آستانه بهشت پرطراوت و نعمت، درهاى آن براى آنان گشوده مى‏شود و شمار درهاى بهشت نیز هشت در مى‏باشد.

از پیامبر گرامى آورده‏اند که فرمود:انّ فى الجنة ثمانیة ابواب منها باب یسمى الرّیان لا یدخل، الاّ الصّائمون؛ بهشت هشت درب دارد که یکى از آنها را «ریان» نامیده‏اند، آن درب ویژه روزه‏داران است و کسى جز آنان از آن درب وارد بهشت نمى‏گردد.