یکی از دوستان ماموریتی به آفریقا داشت و چند سالی در آن جا بود. وی می گفت مدتی در تانزانیا، رواند، سیرالئون ، بروندی، کنگو و کنیا بودم. در میان مردمانی زندگی کردم که خیلی از فرهنگ به دور بودند و فقر فرهنگی بیش از فقر اقتصادی در ایشان نمود داشت.

روزی به یکی از روستاهای دور قبایلی رفتم که هنوز به همان صورت انسان های نخستین زندگی می کردند. جالب بود که در آن جا با یکی از کشیش ها مواجه شدم که سالیانی سال در میان آن ها زیسته بود. با آنان غذا می خورد و نشست و برخاست داشت و به زبان بومی ایشان سواحلی سخن می گفت. او جای می زیست که اصولا هیچ روحانی و عالم اسلامی حاضر نمی شود به آن جا برود و این چنین مردم وار با آنان زندگی کند و بخواهد به آنان آموزش دینی بدهد.

ایشان می گوید: شبی در یکی از شهرهای کوچک و دور افتاده گروهی بچه های خیابانی را دیدم دور کسی جمع شده اند. جلو رفتم تا ببینم که چه کسی است و چه می کند؟ دیدم کشیش مسیحی است که در آن شب های تاریک به بچه ها ریاضیات درس می دهد. این بچه های خیابانی برخی به دیوار تکیه داده ، برخی دراز کشیده و برخی نیز چمباتمه زده و به حرف های معلم گوش می دادند.

البته این دوستم به سبب ماندن در میان همین بومیان به بیماری مالاریا دچار می شود و نزدیک بود جانش را از دست بدهد ولی به کرامت و معجزه ای از مرگ حتمی رهایی یافت. البته ایشان تنها نیستند دوستان دیگری را می شناسم که در این راه بچه خودشان را از دست داده اند و یا کسانی که حتی جانشان را از داده و شهید شده اند ، چنان که همین امروز دوستی می گفت که یکی از این دوستان که در آفریقاست به یک بیماری خاص قدرت ایستادن ندارد و تا می خواهد چند دقیقه ای سر پا بماند به زمین می افتد.

به هر حال دوست گرامی ما می گفت ، برخی گمان کرده اند که مسئولیت عالم تدریس و تحقیق است و تبلیغ را فراموش کرده اند در حالی که همه آموزش ها در راستای تبلیغ و فرهنگ سازی دینی است. اگر کسی اخلاص و ایثار نداشته باشد کارش هیچ ارزشی ندارد و در نهایت هم دنیا و هم آخرت خود را از دست می دهد. این کسی که به عنوان مدیر مدرسه یا مدرس و استاد انتخاب می شود باید به این نکته توجه کند که هدف اصلی تبلیغ است و می بایست به هر ترفند و شیوه ای شده است معارف اسلامی و وحیانی را به گوش دیگران برساند. این همان جهادی است که می بایست در عصر جهاد فرهنگی انجام داد. این همان دیپلماسی عمومی است که دولت اسلامی می بایست در پیش گیرد. اگر کسانی که از حوزه ها و یا هر ارگان فرهنگی ایرانی به خارج می روند، با اخلاص و ایثار در پی تبلیغ دین نباشند از همان اول شکست خورده اند و نتوانسته حتی ماموریت دیپلماتیک خود را انجام بدهند ؛ زیرا هدف آن است که مردم را با اسلام و فرهنگ ایرانی اسلامی اشنا سازیم و این نمی شود مگر با حضور در میان مردم و ارتباط تنگاتنگ با آنان؛ البته شاید بر بسیاری از ایرانی ها سخت باشد که هم چون کشیش مسیحی اروپایی عمل کند ولی می تواند دست کم یک هزارم آن با مردم ارتباط برقرار کرده و با شناخت آداب و رسوم و زبانشان ، بذر فرهنگ اسلامی را در دل و جان این مردمان بکارد.

امیرمومنان علی (ع) می فرماید: العالم من شهدت بصحه اقواله ، افعاله ؛ دانشمند کسی است که کردارش بر درستی گفتارش گواهی دهد.( غرر الحکم ، ص 67)

همان حضرت (ع) هم چنین می فرمود: احسن المقال ما صدقه حسن الفعال ، نیکوترین سخن  آن است که ، کار نیک آن را تصدیق کند.(همان ، ص 206)

امام صادق (ع) در تفسیر قول الله تعالی : انمان یخشی الله من عباده العلماء ، قال : یعنی بالعلماء من صدق فعله قوله و من لم یصدق فعله قوله فلیس بعالم؛ از میان بندگان خدا تنها دانشمندان از او بیم دارند، فرمود: مقصود از دانشمندان کسانی هستند که کردارشان گفتارشان را تصدیق کند و هر کسی کردارش گفتارش را تصدیق نکند ، دانشمند و عالم نیست.(کافی ، ج 1 ، ص 36)

از نظر امیرمنان علی (ع) اصولا علمی که با عمل همراه نشد مایه وبال وگرفتاری است.(غرر الحکم ، ص 61) برای آدمی زشت است که عملش از دانش و کردارش از گفتارش درماند(همان ، ص 880) زیرا دانشی که با عمل همراه نیست مانند درختی بی میوه است.(همان ، ص 498)

به هر حال آن که مدعی علم دین و مسئولیت وی تبلیغ آن است بخواهد گوشه ای بنشیند و متکبرانه مردم به دیدارش بیایند تا با کبر و غرور تمام نکته ای بگوید و برخی دیگر حتی خود عمل نکنند می بایست این افراد را کسانی دانست که مسئولیت پذیر نیستند و بر خلاف مسئولیت شرعی خود عمل کرده و گفتار و کردارشان هماهنگ نیست و یک دیگر را تصدیق نمی کند. این عالمان دینی در حقیقت فروشندگان دین خود هستند تا در برابر متاع دینوی را به دست آورند.

امام صادق می فرماید: هر گاه دیدید دانشمند و عالم دینی دنیای خود را دوست دارد ، از وی بر دین خویش بترسید؛ زیرا هر کسی چیزی را دوست داشته باشدآن را در بر می گیرد . سپس افزود: خداوند به داود (ع) وحی فرستاد: دانشمندی را که شیفه دنیاست میان من و خودت قرار مده که ترا از راه محبت من منصرف می کند؛ زیرا این گونه افراد راهزنان بندگان مرید من هستند و کم ترین کاری که من در حق آنان انجام می دهم این است که شیرینی مناجات خود را از دل هایشان بر می دارم.(کافی ، ج 1 ، ص 46)