یکی از آموزه های قرآنی دشمن شناسی است تا بتوان بر اساس شناخت کامل از وضعیت دشمن او را ترساند و به مقابله با او برخاست. برخی از دشمنان را می توان از راه رفتارها و کردارهایشان شناخت و برخی دیگر از چشم مخفی و نهان هستند که این از همه خطرناک تر است. ابلیس یکی از دشمنان مخفی از چشم انسانی است؛ ولی غیر از ابلیس کسانی هستند که دشمن جان و دین مردم هستند، ولی از دیده ها مخفی و نهان می باشند. قرآن یکی از این دشمنان را دوستان حسود می شمارد. دوستان حسود کسانی هستند که به جهت شناخت به وضعیت و توان قدرت آدمی عمل می کند و بسیار خطرناک هستند. گاه دوستان حسود، حسادت و دشمنی شان تنها در دل و درون خود آنان است و در حقیقت جز خودخوری و ضربه و زیان رسانی به روح و روان خود آسیبی وارد نمی سازند؛ ولی دوستان حسودی هستند که حسادت شان را از درون و دل شان پافراتر می نهد و از باطن شان بیرون می آید و به شکل عملی خود را نشان می دهد. این جاست که برای آدمی، هیچ چاره ای جز به خدا پناه بردن و خواندن سوره فلق و استعاذه به خدا باقی نمی ماند و تنها خداست که می تواند به فریادشان رسد. از این روست که سوره استعاذه برای دفع ضرر و زیان چنین دشمنان دوست نما ضروری است و دست کم یک بار در روز آن را باید خواند.

دشمنان دیگری نیز هستند که شناخت آنان خوب و برای دفع شر و آزارشان ضروری و لازم است. از این روست که قرآن بر لزوم شناسایی دشمنان و آماده سازی برای مقابله با آن در آیه 6 سوره فاطر دستور می دهد و در آیه 44 و 45 سوره نساء بیان می کند که برای تضمین مصونیت از انحراف و گمراه به دست دشمنان بهتر و لازم است که آنان را بشناسید.

بسیاری از آسیب هایی که انسان متحمل می شود از دشمنانی است که نمی شناسد و آنان را به عنوان دوست پذیرفته و یا به شناخت آنان و راه های نفوذشان توجه نکرده است.

قرآْن چند ملاک و معیار برای شناسی دوست از دشمن بیان کرده است که می توان به عنوان نمونه به مساله بدخواهی و آرزوی رنج قرار گرقتن (آل عمران آیه 118 و 120) و تخریب کشاورزی و محصولات به روش های مختلف (بقره آیه 204 و 205) تلاش برای واداشتن شخص به بدعت و رفتارهای ضد هنجاری و ضد اخلاقی (بقره آیه 168 و 169) دعوت به زشتی ها و کارهای ناروا (همان ) دعوت به فساد و فحشا ( همان ) دعوت به تباهکاری و بزهکاری (بقره‏آیه 204 و 205) و هم چنین گفتارهای بغض آلود و کینه جویانه(آل عمران آیه 118) و اقدام به نسل کشی ( بقره آیه 204 و 205) و نفاق و دورویی(آل عمران آیه 118 و نیز نساء ایه 81 و 82) اشاره کرد.

بنابراین انسان عاقل کسی است که دشمن خویش را خوب بشناسد و از راه رفتارهایش بداند که او خواهان خیر و مصلحت اوست و یا این که می خواهد به اصطلاح سر تو تن او نباشد. با نگاهی به کشورها و مردمان و جوامع  مختلف می توان دوست و دشمن را از هم باز شناخت و در صورت ناتوانی و این که دشمنان در جامه دوست به سراغ شما آمده اند هر روز یک معوذتین بخوانید و به خودتان فوت کنید شاید آثار این کلمات همان تلقی کلماتی که آدم از خداوند کرد و توبه اش پذیرفته شد در شما اثر گذارد و سدی میان شما و دشمنان ایجاد کند تا نتوانند به شما زیانی رسانند.