بسم الله الرحمن الرحیم

مومنان کارهای نیک و اعمال صالح بسیاری را انجام می دهند، ولی آن چه از نظر آموزه های وحیانی قرآن مهم است، تنها انجام عمل صالح با اخلاص، نیت صالح و تقوا به قصد تقرب الی الله نیست؛ زیرا همه اینها در صحت عمل صالح نقش دارد، ولی آن چه موجب قبولی و به یک معنای دقیق انسان ساز است و ملکات و شاکله شخصیتی و هویتی انسان را می سازد و انسان را در مقام «صبغه الله»(بقره، آیه 128) و «متالّهین» قرار می دهد و خلیفه الله را برایش جعل می کند، عملی است که از «متقین» صادر می شود.(مائده، آیه 27)

البته از نظر قرآن، هر عمل صالح می بایست در چارچوب دین و شریعت انجام شود که عقل فطری در نفس مستوی و معتدل و قلب سالم و نقل وحیانی معتبر چون قرآن و سنت و سیره معصومان(ع) آن را کشف می کند. چنین عملی صالح با همه ارزشی که دارد تا زمانی که انسان ساز نباشد و در حقیقت با انسان تا قیامت همراه نشود، مشکلی از انسان را حل نمی کند. از همین رو، لازم است تا انسان هر عمل صالح را به یک معنا تا روز قیامت با خود ببرد که در اصطلاح قرآنی از آن به «جاء بالحسنه» یاد شده است.(انعام، آیه 160؛ نمل، آیه 89؛ قصص، آیه 84) از آن رو، آوردن حسنات با خود تا روز قیامت مهم است که بسیاری از مردم اعمال نیک و حسنات خویش را با اموری چون اذیت، منت و مانند آنها «احباط»(حجرات، آیه 2؛ مائده، آیه 5؛ هود، آیه 16؛ آل عمران، آیه 22؛ محمد، آیات 28 و 32)  یا «ابطال» و باطل می کنند.(بقره، آیه 264)

خدا به صراحت می فرمایدیَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تُبْطِلُوا صَدَقَاتِکُمْ بِالْمَنِّ وَالْأَذَى کَالَّذِی یُنْفِقُ مَالَهُ رِئَاءَ النَّاسِ وَلَا یُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ؛ ای مومنان صدقات خودتان را با منت و اذیت ابطال مکنید همانند کسی که مالش را برای ریاکاری در میان مردم انفاق می کند و ایمان به خدا و روز آخرت نمی آورد.(بقره، آیه 286)

یکی از آموزه های وحیانی اسلام برای حفظ و صیانت اعمال صالح و بردن آن تا روز قیامت به سلامت، ودیعه گذاری آن در نزد خدا و معصومان(ع) است. به عنوان نمونه در دعای معراج که از رسول الله(ص) نقل شده این عبارت آمده است: اللهم استودعک نفسی و روحی و مالی و اولادی و جمیع ما انعمت علی فی الدین و الدنیا و الاخره انه لایضیع صانیتک یصونک و محفوظک و مامولک و لایجیرنی احد منک و لن اجد من دونه ملتحدا؛ بار خدایا به عنوان ودیعه به تو می سپارم نفس، روح، مال، فرزندانم و تمام چیزهایی که به من نعمت دادی در دین و دنیا و آخرت؛ زیرا صیانت تو از آن چه تو صیانت می کنی و حفظ تو و خواسته تو ضایع نمی شود و مرا جز تو کسی نمی تواند در پناه خویش در آورد و پناهی دهد و در آرامش نگه دارد.

بر همین اساس، یکی از فقرات در بسیاری از ادعیه و زیارت نامه ها، ودیعه گذاری در قالب «استودعک» است تا چیزهایی که به عنوان عمل صالح از قول و فعل می گوییم و انجام داده یا بدان گواهی و شهادت را در نزد خدا و معصومان(ع) به ودیعه می سپاریم تا از هر گونه «احباط» و «ضایع» شدن در امان بماند.

از جمله این ها می توان به زیارت نامه برای امامزادگان اشاره کرد که در آن جا عرضه می داریم: و ها انا ذا استودعک دینی و امانتی و خواتیم عملی و جوامع املی الی منعهی اجلی؛ و من اکنون به تو به عنوان ودیعه می سپارم دین و امانت و سرانجام کارها و همه آرزوهایم را تا پایان عمرم.(مفاتیح الجنان، زیارت برای امامزادگان)

از امام باقر(ع) نیز روایت شده که برای ایمنی از شر درندگان و مانند آنها این دعا را بخوانید که در متن آمده است: اللهم انی استودعک دینی و نفسی و دنیای و آخرتی و اهلی و مالی؛ بار خدایا به تو می سپارم دین و نفس و دنیا و آخرت و اهل و مال خودم را در نزد تو.(مفاتیح الجنان، دعای برای ایمنی از شر درندگان)  

از نظر آموزه های وحیانی قرآن، انسان تا زمانی که نمرده به سلامت نگذشته است؛ زیرا هر زمانی این احتمال است که سلامت تن و روان و دین و ایمان از دست برود، چنان که برای بلعم باعورا و سامری این چنین شد و خیلی از افراد مومن که در صف جهاد با پیامبر(ص) سیف الاسلام بودند، در نهایت عاقبت به خیر نشدند و به نیش زهرآهگین ابلیس به دوزخ رفتند. از این روست که سه مرحله از مراحل زندگی انسان بسیار مهم است که در آن سلامت جسم و جان و تن و روان داشته باشد؛ هنگامه تولد، مرگ و رستاخیز.(مریم، آیات 15 و 47)

زندگی انسان در دنیا همانند بازی «مار و پله» است که گاه با آوردن شش و قرار گیری در خانه چون زیارت کربلا و امام حسین(ع) انسان پله های ترقی را می پیماید و گاه این اعمال چنان زیاد است که به سرعت به خانه های پایان بازی می رسد و در اوجی قرار می گیرد که می توان آن را بسیار عالی و متعالی دانست، اما همان گونه که در بازی مار و پله است، در خانه 98 شیطان نشسته و نیش خویش را می زند و شما را ساقط کرده و گرفتار هبوط به خانه های اول می کند. انسان تا در خانه 99 وارد نشده باشد که خانه دیدار با اهل بیت عصمت و طهارت هنگامه احتضار است، این احتمال دارد که گرفتار نیش مار شیطنت شیطان شود. اما اگر به خانه 99 در آید به عالم دیگر به سلامت می رود. بنابراین، عبودیت و بندگی تا زمانی که «الیقین» یعنی مرگ را درک نکرده می بایست ادامه یابد و هماره خوف نیش مار را داشته باشد. از همین رو، گفته می شود: فاعبد ربک حتی یاتیک الیقین؛ پروردگارت را عبادت کن تا یقین در مقام مرگ به تو برسد.(حجر، آیه 99)

بنابراین، اگر انسانی بخواهد اعمال صالح خویش را به سلامت به عالم قیامت و رستاخیز ببرد، می بایست آن را به ودیعه در نزد خدا و معصومان(ع) بسپارد و به سخن دیگر «ذخیره علوی» یا «ذخیره مهدوی» و مانند آنها بکند؛ زیرا انسان ها ممکن است که با اعمال صالح به مقامات عرفانی و بصیرتی دست یابد که سامری و بلعم باعورا به آن دست یافته اند، اما آنان کسانی بودند که به جنگ خدا و دین اسلام و پیامبران رفتند و به بت پرستی دامن زدند و مردم را به گوساله پرستی دعوت کردند یا در کنار فرعون به جنگ موسی(ع) رفتند.(اعراف، آیه 175 و 176؛ طه، آیه 96)

پس انسان ها هماره در معرض خطر سقوط و هبوط هستند و می بایست «نفس» ، «روح»، «خواتیم عملی»، «دین»، بلکه حتی «دنیا» و نعمت های الهی در اختیار را در دستگاه خدا و معصومان(ع) به ودیعت بگذاریم تا دزدی چون ابلیس آن را نرباید و به وسوسه شیطانی آن را به منت و اذیت ابطال و احباط نکنیم.(بقره، آیه 286)

پس از نظر آموزه های وحیانی اسلام نه تنها اعمال صالح و خاتمه کارهای نیک خویش را به ودیعه در نزد خدا و معصومان(ع) بگذاریم تا در قیامت تحویل بگیریم، بلکه «نفس» و «روح» خویش را به ودیعت بسپاریم و هیچ اعتمادی به کمالات نفسانی و روحانی خود نداشته باشیم؛ زیرا ابلیس با همه کمالات خود در دام سقوط عجب و تکبر گرفتار شده و بسیاری از اهل بصیرت از جمله سامری و بلعم باعورا و بلکه بسیاری از اصحاب پیامبر(ص) گرفتار شدند و روح خویش را به شیطان فروختند و در نهایت از ولایت الهی به ولایت طاغوت و از حزب الله به حزب شیطان در آمدند و به سلامت از دنیا به آخرت نرفتند.