از نظر آموزه های وحیانی قرآن، نزدیک ترین حالت بنده به خدا همان حالت سجده است:وَاسْجُدْ وَاقْتَرِبْ؛ و سجده کن و نزدیک شو!(علق، آیه 19)

در روایات و احادیث آمده است؛ چنان که رسول الله (ص) می فرماید: أَقْرَبُ‏ مَا یَکُونُ‏ الْعَبْدُ مِنَ‏ اللَّهِ‏ إِذَا کَانَ‏ سَاجِداً ؛ نزدیک‌ترین حالت بنده به خداوند، زمانى است که وی در سجده باشد.(بحار الانوار، ج 82، ص 161 ) راوی می‌گوید شنیدم که امام رضا(ع) می‌فرمود:أقرب ما یکون العبد من الله عز و جل و هو ساجد؛  نزدیک‌ترین زمان بنده به خداوند، زمانی است که او در حال سجده باشد.(تفسیر نور الثقلین، حویزی، ج ‏5، ص 611)

سجده بنده در برابر خدا اختصاص به انسان ندارد، بلکه همه هستی سجده می کنند: وَلِلَّهِ یَسْجُدُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ.(نحل، آیه 50؛ و نیز : حج، آیه 18؛ رعد، آیه 18)

در روایات از کثرت و طول سجده سخن به میان آمده است؛ کثرت عددی سجده در کمیت منفصل آن است، چنان که طول سجده ناظر به کمیت متصل زمانی آن است.

امیرالمؤمنین علیه‌السلام فرمودند: «اَطیلُوا السُّجُودَ فَما مِنْ عَمَلٍ اَشَدَّ عَلى اِبْلِیسَ مِنْ اَنْ یَرى اِبْنِ آدَم ساجِداً لِاَنَّهُ اُمِرَ بِالسُّجُود فَعَصى؛ سجده را طول دهید؛ زیرا هیچ چیز براى ابلیس سخت تر و ناخوشایندتر از این نیست که فرزند آدم را در حال سجده ببیند؛ چرا که به او فرمان سجده کردن داده شد، اما سرپیچى کرد».

امام صادق (علیه السلام) فرمود: «إنّ العَبدَ إذا أطالَ السُّجودَ حیثُ لایَراهُ أحَدٌ، قالَ الشیطانُ: وا وَیلاه! أطاعُوا و عَصَیتُ و سَجَدُوا و أبَیتُ؛ هرگاه بنده در جایى که کسى او را نمى بیند، سجده را طول دهد. شیطان گوید: واویلا! آنان فرمان بردند و من نا فرمانى کردم و سجده کردند و من نکردم».(بحارالانوار، ج 85، ص 163)

حضرت در ضمن خطبه شعبانیه فرمود: پُشتهای شما از بار گناه سنگین شده است. آنها را با سجده های طولانی سبک کنید.(همان، ج82، ص162)

مردی به رسول خدا (سلام‏ الله علیه) عرض کرد: دعا کنید که خدا مرا به بهشت برد. حضرت فرمود: «أعنّى بکثرة السجود» من دعا می‏ کنم لیکن تو مرا با سجده‏ های زیاد و طولانی کمک کن تا دعای من مستجاب شود.(حکمت عبادات،حضرت آیت الله جوادی آملی، ص 106.)

در روایت است : إنَّ قَوماً أَتَوا رسولَ اللهِ صلى الله علیه و آله فقالوا: یا رسولَ اللهِ، اضْمَن لَنا عَلى رَبِّکَ الجَنَّةَ. فقالَ: عَلى أَن تُعِینُونِی بِطُولِ السُّجودِ؛گروهى نزد پیامبر خدا صلى الله علیه و آله آمدند و گفتند : اى پیامبر خدا ! بهشت را برایمان نزد پروردگارت ضمانت کن». حضرت فرمود: «به شرط آن که شما نیز با سجده طولانى، مرا کمک کنید».

مردى خدمت پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله) رسیده گفت مرا دستورى بیاموز که ... خداوند مرا با شما محشور نماید. حضرت فرمود: ... اگر بخواهى خدا تو را با من محشور نماید باید سجده ات را طولانى کنى در پیشگاه پروردگار قهار.( منتخب میزان الحکمة، ص 264.)

امام صادق(علیه السلام) می فرماید: «جاءَ رَجُلٌ اِلی رَسولِ الله(ص) فَقالَ یا رَسولَ الله کَثُرَت ذُنوبی وَ ضَعُفَ عَمَلی فَقالَ رَسولَ الله اَکثِرِ السُجود فَاِنَّهُ یَحُطُ الذُنوبَ کَما تَحُطُ الریحُ وَرَقَ الشَجَر ، مردی آمد خدمت پیغمبر و گفت: آقا من گناهانم زیاد است و عملم هم خیلی ضعیف است. حضرت فرمود: زیاد سجده کن. سجده گناهان را می ریزد، همانطور که باد برگ درختان را می ریزد».

این واژه اکثر در روایات می تواند ناظر به کمیت عددی و  زمانی آن باشد؛ اما پرسش این است که کثرت  نظر کیفیت چگونه تحقق می یابد؛ چه مقدار در سجده بودن و ذکر گفتن به معنای طول سجده است؟

به نظر می رسد که عدد هفتاد از مصادیق تحقق ذکر کثیر است که خدا در قرآن می فرماید: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اذْکُرُوا اللَّهَ ذِکْرًا کَثِیرًا؛ ای کسانی که ایمان آورده اید خدا را بسیار در ذکر خویش یاد کنید(احزاب، آیه 41)؛ زیرا عدد هفتاد در آیات قرآنی به گونه ای به کار رفته که می توان کثرت را از آن استنباط کرد؛ چنان که درباره استغفار برای کافران می فرماید: اسْتَغْفِرْ لَهُمْ أَوْ لَا تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ إِنْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ سَبْعِینَ مَرَّةً فَلَنْ یَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ؛چه براى آنان آمرزش بخواهى یا برایشان آمرزش نخواهى [یکسان است‏ حتى] اگر هفتاد بار برایشان آمرزش طلب کنى هرگز خدا آنان را نخواهد آمرزید.(توبه، آیه 80) هم چنین حضرت موسی(ع) هفتاد نفر از بزرگان قوم را برای میقات با خدا برگزید که کثرت را بیان کند.(اعراف، آیه 155)

در روایات بسیاری روی عدد هفتاد برای اذکار تاکید شده است که در مفاتیح می توان آن ها را یافت. البته تا صد نیز بیان شده است؛ اما باید گفت که کثرت با هفتاد تحقق می یابد؛ هر چندکه زیاده بر آن گفتن مشکلی ندارد.

هم چنین از آیاتی که تحقق طول را با کثرت عددی هفتاد تایید می کند، طول هفتاد ذراعی زنجیر دوزخیان است؛ چنان که خدا می فرماید:ثُمَّ فِی سِلْسِلَةٍ ذَرْعُهَا سَبْعُونَ ذِرَاعًا فَاسْلُکُوهُ ؛ پس در زنجیرى که درازى آن هفتاد گز است، وى را در بند کشید!(الحاقه، آیه 32)

به نظر می رسد که با کثرت عددی هفتاد در ذکر می توان کثرت زمانی را به دست آورد و سجده را طولانی کرد. بر این اساس، گفتن هفتاد بار «سبحان الله» طول سجده را تحقق می بخشد چنان که موجب تحقق کثرت عددی است.

البته اعداد دیگر نزدیک به این نیز گفته شده است؛ چنان که سبط بن جوزى صاحب تذکره خواص الأمة مى گوید: " یحیى بن هرثمه (فرمانده عملیات نظامى) گوید: چند روز پس از انتقال امام هادى (علیه السلام) به سامراء، متوکل مریض شد و در حال مرض نذر کرد ، اگر از آن مرض شفا پیدا نماید دراهم کثیره تصدق نماید. پس از چند روزى شفا یافت، او از فقهاء شهر پرسید که وى چه مقدار باید تصدق نماید ، تا وفا به نذر خویش کرده باشد؟ و با چه مبلغى نذر او اداء مى گردد؟ هیچ کدام از فقهاء شهر ، پاسخ قاطعى ندادند ، و مبلغ آن را معین نمایند متوکل ، فردى را به حضور امام هادى (علیه السلام) روانه ساخت تا مسألة را مطرح سازد امام (علیه السلام) پاسخ دادند:" اگر هشتاد و سه درهم، تصدق نماید وفاء به نذر خویش نموده است". هنگامى که از علت این حکم پرسیده شد، امام (علیه السلام) در پاسخ به آیه قرآن استناد فرمودند ، جایى که خداوند متعال، تأییدات خود را در جنگهاى اسلامى نسبت به پیامبر ( صلى الله علیه وآله ) مؤمنان صدر اسلام، با وصف " کثیر " توصیف مى کند و مى فرماید:  ولقد نصرکم الله فی مواطن کثیرة و یوم حنین.(توبه، آیه 25)

البته عدد صد هم برای کثرت گفته اند؛ چنان محمّد بن مسلم از امام باقر علیه السلام روایت کرده است که ایشان فرمود: «تَسْبِیحُ فاطِمَةَ علیهاالسلام مِنْ ذِکرِ اللَّهِ الْکثِیرِ الَّذِى قال اللَّهُ عَزَّ وَجَلَّ «فَاذْکرُونِى أَذْکرْکمْ»؛ تسبیح فاطمه (س) از مصادیق ذکر کثیر الهی است که خدا فرموده است: مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم(وسائل الشیعه، ج 6، ص 441) می دانیم که مجموعه ذکر فاطمی(س) صد ذکر است.

ه سند معتبر از حضرت رضا علیه السّلام روایت شده: اگر می خواهى صد مرتبه (شُکراً شُکراً) بگو  و اگر مى‏خواهى صد مرتبه (عَفْواً عَفْواً) بگو!

البته ممکن است که معصوم(ع) فراتر از عدد هفتاد تا صد نیز بگوید، اما آن طولانی تر کردن سجده است. حفص بن غیاث مى‏گوید: روزى امام صادق علیه السلام را در کنار درخت خرمایى دیدم، در آنجا وضو گرفت و مشغول نماز شد و به سجده رفت شمرده، پانصد بار در سجده گفت: «سبحان اللّه» سپس بر تنه آن درخت تکیه داد و به راز و نیاز و مناجات با خدا پرداخت.( بحارالانوار، ج 47، ص 37)

به هر حال، کثرت عددی و زمانی با ذکر هفتاد تا صد سبحان الله تحقق می یابد؛ و بیش تر از آن از مصادیق طولانی تر کردن سجده است.