اگر بخواهیم فرق روح با نفس را بیان کنیم می توان در قالب تمثیلی آن را این گونه بیان کرد :

روح همانند گازی است که نیاز به ظرف ندارد؛ چنان که محدودیت پذیر نیست و در همه جا در سیلان است؛ اما نفس همان گازی است که با فشاری تبدیل به «گاز مایع» شده است. پس لازم است تا هماره در «ظرف» محدود نگه داری شود. این ظرف همان جسم است که در عوالم سه گانه در جسم خاکی، جسم برزخی و جسم اخروی قرار می گیرد. البته جسم مادی به سبب محدودیت های بسیار اجازه نمی دهد تا «نفس» آن طوری که بخواهد عمل کند؛ اما در «جسم برزخی» از آزادی عملی بیش تر برخوردار است؛ هم چنین در عالم اخروی این آزادی عمل به سبب کیفیت جسم اخروی خیلی بیش تر از عالم برزخ خواهد بود.

باید توجه داشت که «نفس» غیر از «روح» است؛ و این غیریت یک غیریت و فرق اعتباری مانند کارفرما و کارگر نیست؛ بلکه یک غیریت و فرق حقیقی و واقعی است؛ زیرا روح از مصادیق عالم امر و نفس از مصادیق عالم خلق است؛ دیگر آن که همان طوری که گاز واقعا غیر از مایع و غیر از جامد است؛ هم چنین نفس از چنین فرق عمیق با روح برخوردار است؛ از همین روست که «نفس» در همه عوالم نیاز به «ظرف» دارد و وقتی خدا در هنگام «خواب» یا «مرگ»، «نفس» را از بدن خارج و به تعبیر قرآنی «توفی» می کند و به تمام و کمال می گیرد(زمر، آیه 42)، در کالبد برزخی یا کالبد اخروی است و هرگز بدون کالبد و جسم نخواهد بود؛ زیرا ماهیت نفس مقتضی آن است که جسم و ظرفی داشته باشد تا بتواند «وجود» داشته یا آن را حفظ کند.

در آیات قرآنی هرگز سخن از «روح» برای کالبد انسانی نیست، بلکه سخن از این است که «روح» از عالم امری(اسراء، آیه 85) یا عالم اراده است و همین روح امری همانند چیزی چون باد در کالبد انسانی دمیده شده و همانند «گاز مایع» تغییر شکل و ماهیت می یابد تا جایی که هماره نیازمند «جسم» و بدن باشد. بنابراین، هر گاه نفس در هنگام مرگ از تن و بدن خارج شود، جسد خاکی می ماند، ولی نفس هم چنان جسم برزخی را دارا است؛ زیرا هرگز «نفس» نمی تواند بدون جسم وجود داشته باشد.

از نظر قرآن، جسم و کالبد حضرت آدم(ع) به عنوان نخستین بشر از خاک و آب بوده است و وقتی شرایط برای «نفخ روح» آمده شد، این عمل «نفخ» انجام شد و نفس حضرت آدم(ع) شکل گرفت؛ اما در فرزندان آدم(ع) که از نطفه آغاز می شود، در حقیقت کالبد برای «نفس» در فرآیند ساده تر شکل می گیرد؛ زیرا نطفه «حیوان» است و از این قابلیت برخوردار است تا سریع تر به شرایط آرمانی برای «نفس» برسد؛ زیرا شرایط جمادی و نباتی را پیموده است و در شرایط حیوانی به سر می برد. اگر برای آدم سالیانی طول کشید تا این شرایط فراهم آید، برای فرزندانش از شش تا نه ماه این شرایط فراهم می شود. پس هر گاه کالبد و جسم به حد مورد نیاز رسید، «روح» دمیده می شود و «نفس» شکل می گیرد که زمان دمیدن را به واژه «انشاء» در قرآن بیان کرده است.(مومنون، آیه 14؛ سجده، آیه 9)

البته جسم برزخی و اخروی در زندگی دنیوی شکل می گیرد؛ یعنی همان طوری که انسان در دنیا با نوع تغذیه جسم خویش را می سازد، بر اساس آموزه های وحیانی اسلام، هم چنین در همین دنیا با «افکار و اعمال» خویش جسم برزخی و اخروی را می سازد و لازم است مواظب باشد که چه چیزی از مواد خاکی را می خورد که جسم دنیوی اش را می سازد و چه چیزی از عقاید و افکار و اعمال دارد که جسم های برزخی و اخروی او را می سازد. (عبس، آیه 80؛ روایات تفسیری) در حقیقت جسم های برزخی  و  اخروی هر کسی «سازه » خود اوست؛ از همین ، هر چند «قالب کقالبه فی الدنیا» است؛ ولی تفاوت هایی دارد که نتیجه اعمال خود انسان است. کالبد مومنان در کلیت شباهتی با همین کالبد دنیوی دارد، هر چند تمایزهایی حتی در شکل و شدت و ضعف با یک دیگر و هم چنین با جسم خاکی دنیوی دارد؛ ولی کالبد اخروی و برزخی کافران، چیزی شبیه کالبدهای «انسان گاو» یا «انسان گرگ» و مانند آن ها است که برخی حتی در همین دنیا کالبد این افراد را می بینند که کالبد برزخی و اخروی آنان است. شخص شاهد می داند که مشهود همان فلانی است که چنین کالبدی را دارا شده است.(اعراف، آیه 179)

در حقیقت همان طوری که هر فرد انسانی بهشت و دوزخ خویش را در درون و بیرون می سازد؛ هم چنین کالبدهای برزخی و اخروی خویش را می سازد؛ زیرا هر فرد انسانی به عنوان «جنس» منطقی، از ظرفیت بی پایان و «صیرورت» و شدن های بسیاری برخوردار است تا جایی که می توان «انسان متاله»(بقره، آیه 138؛ آل عمران، آیه 79) یا «انسان ملک» یا «انسان چارپا»(اعراف، آیه 179) یا «انسان چوب»(جن، آیه 15) یا «انسان سنگ»(انبیاء، آیه 95) شود.