از نظر آموزه های وحیانی قرآن، در روابط داخلی و میان امت اصالت با احسان و اکرام است؛ یعنی دولت با ملت می بایست بر اساس احسان و اکرام عمل کند؛ هر چند که ممکن است روابط میان امت با یک دیگر بر اساس سه گانه عدالت، احسان و اکرام باشد؛ چرا که گاه لازم است تا آنان با یک دیگر مقابله به مثل بر اساس حقوق و تکالیف متقابل عمل کنند، هر چند که احسان و اکرام در میان آنان می بایست اصالت یابد؛ اما معیار در روابط میان امام و امت و دولت و ملت می بایست، احسان و اکرام باشد؛ چنان که در دعای «توفیق الطاعه» امام زمان(عج) به عنوان یک دستور العمل اجرایی بیان شده است.

اما در روابط خارجی یعنی امت و دولت اسلامی با بیگانگان، اصالت بر عدالت و عدالت قسطی است(مائده، آیه 8؛ نساء، آیه 135) که در قالب «مقابله به مثل» انجام می شود، به طوری که در برابر نیکی، نیکی و در برابر بدی، بدی می شود. خدا در این باره می فرماید: فَمَنِ اعْتَدَى عَلَیْکُمْ فَاعْتَدُوا عَلَیْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدَى عَلَیْکُمْ؛ پس همان طوری که به شما تعدی کردند، تعدی کنید.(بقره، آیه 194)

بر همین اساس، اگر با کسانی معاهده ای بسته شد، در همان میزانی که آنان پای بند هستند، پای بند عهدنامه ها باشید، و اگر به هر میزان از عهدنامه عدول کردند، شما نیز عدول کنید. در حقیقت چشم در برابر چشم در قالب قصاص و رفتار متقابل(بقره، آیه 194) و استقامت در برابر استقامت. خدا درباره این معیار اساسی در تعاملات بین المللی با دیگران از غیر امت اسلام می فرماید: فَمَا اسْتَقَامُوا لَکُمْ فَاسْتَقِیمُوا لَهُمْ؛ پس تا با شما بر سر عهد پایدارند با آنان پایدار باشید.(توبه، آیه 7)

البته خدا در قرآن به دولت و امت اسلامی هشدار می دهد که استقامت و وفای آنان نسبت به معاهدات تا زمانی است که شما غلبه و سلطه داشته باشید؛ و گرنه اگر آنان سلطه یابند و توان شما را ضعیف ببیند، هیچ گونه پای بندی نسبت به عهدنامه نخواهند داشت. آنان همانند اروپایی وعده های توخالی می دهند و در زبان شما را راضی نگه می دارند، ولی در باطن همان کار خودشان را انجام می دهند: کَیْفَ وَإِنْ یَظْهَرُوا عَلَیْکُمْ لَا یَرْقُبُوا فِیکُمْ إِلًّا وَلَا ذِمَّةً یُرْضُونَکُمْ بِأَفْوَاهِهِمْ وَتَأْبَى قُلُوبُهُمْ وَأَکْثَرُهُمْ فَاسِقُونَ ؛ چگونه براى آنان عهدى است با اینکه اگر بر شما دست‏ یابند در باره شما نه خویشاوندى را مراعات مى کنند و نه تعهدى را. شما را با زبانشان راضى مى کنند و حال آنکه دلهایشان امتناع مى ‏ورزد و بیشترشان منحرفند. (توبه، آیه 8)