جستار گشایی :

برای رسیدن به مقصد، شناخت راه به عنوان یکی از شاخصه ها و مولفه های اصلی مطرح است. رونده هدفدار برای رسیدن به هدف خود می بایست نخست راه یا راه های رسیدن به مقصد را بشناسد و ابزارها و لوازم را فراهم آورد؛ زیرا برای هر مقصدی و مقصودی راهی است و برای هر راهی، شرایط خاص و ابزارها و لوازم ویژه ای نیاز است.

اگر مقصد و مقصود، تقرب و نزدیکی به خدا باشد، می بایست راه رسیدن به آن را شناخت و ابزارهای مورد نیاز را فراهم آورد. رونده و سالک راه خدا، برای شناخت راه و نیز ابزارها و ره توشه، می تواند از چند شیوه و روش بهره جوید. با این تفاوت که هر مقصد و مقصودی راه و روش خاص خود را دارد و نمی توان به صورت کلی برای مقاصد مختلف، راه و روشی یگانه و کلی بیان کرد و برای همه نسخه یگانه ای پیچید. با این همه برخی ویژگی های کلی را می توان در آن ها جست که به اعتبار آن می توان دستورها و راه و روش های مشترکی را ارایه و پیشنهاد داد .

اما آن چه مراد ما در این نوشتار است، راه شنایی خاصی برای مقصد به نام تقرب به خدا و لقای الهی و رسیدن به کمال مطلق است. برای این منظور می توان با توجه به مقصد بیان شده راه هایی را به عنوان روش های مفید و کاربردی پیشنهاد داد . از این رو به نظر می رسد که رونده این راه می تواند برای رسیدن به این مقصد و مقصود راه های زیر بپیماید:

 نخست آن که خود با توجه به مقصدی که در نظر گرفته است، راه  و ره توشه را شناسایی و لوازم مورد نیاز را فراهم آورد که این نه تنها هزینه بر و فرصث سوز است بلکه به جهاتی چون عدم شناخت راه ها و کوتاهی و یا درازی و نیز آسانی و یا سختی، ممکن است یا هرگز به مقصد نرسد و یا در راه گم شود و یا گمراه گردد و مقصد و مقصود عوض کند و یا اگر به مقصد برسد با سختی و دشواری بیش از اندازه مواجه و رو به رو شود.

روش دیگر آن است که از کسانی که به مقصد رسیده اند بهره گیرد؛ زیرا به عنوان دلیل و راهنمایی که خود این راه ها را آزموده است و به مقصد رسیده از توانایی خوب و ارزنده ای برخوردار است. البته گاه مشکل این است که مقصد رسیدگان گاه دور از دسترس هستند و یا امکان دسترسی بدان ها نیست. با این همه برای راه شناسی و ره توشه برگیری این دسته یکی از بهترین ها برای روندگان به مقصد و مقصودی هستند.

روش سومی که می توان از آن بهره جست، بهره گیری از خود مقصد و مقصود برای شناخت راه است؛ زیرا ویژگی این مقصد این است که امکان بهره مندی از مقصد برای رسیدن به آن وجود دارد.

در میان راه های پیشنهادی گفته شده و محتمل ناگفته ، به نظر می رسد روش بهره مندی از راهنمایی مقصد (خدا) بهترین گزینه باشد.

جالب آن که در این جا مقصد خود به عنوان راهنما عمل کرده و کتاب راهنمایی نیز برای این منظور و مقصود ارایه کرده و در اختیار مردم گذاشته است. قرآن یکی از این کتاب های راهنمایی است که خداوند به سوی بشر فرستاده است. در قرآن بر این نکته تاکید شده است که این کتاب ، راهنمای هدایتی بشر است و هر کس اگر بخواهد به مقصد برسد باید به همه نکات و دستورهای آن توجه و عمل نماید. ( بقرة آیه 2 و 38 ) البته در قرآن عمل به آن مشروط به بهره مندی از راهنمایی شده است که خود بر اساس این کتاب به مقصد رسیده است. به این معنا که خداوند افزون بر فرستادن کتاب راهنما، فردی را نیز به عنوان دستگیر و راهنمایی که خود به مقصد رسیده را معرفی کرده است. در حقیقت ، از آن جایی که مقصد بلند و راه دشوار است ، خداوند از دو روش ( فرستادن راهنما و کتاب راهنما) بهره جسته است تا روندگان به مقصد برسند. آیات چندی از قرآن این معنا را بیان می کند که: اگر می خواهید به دوستی خدا برسید مرا دوست بدارید ، یا این که : راه من صراط مستقیم است که هم بر کوتاهی و هم آسانی و درستی و راستی آن دلالت می کند. چنان که پیامبر(ص) را بهترین سرمشق کسانی دانسته است که می خواهند با توجه به نمونه عینی و مصداقی و با دستگیری و یاری او خود را به مقصد برسانند.

راه تهجد

با توجه به نکات پیش گفته ، اکنون به یکی از راه هایی که در کتاب راهنمایی الهی و نیز در برنامه عملی راهنما و پیامبر (ص) وجود داشته است ، اشاره می شود. قرآن یکی از راه های رسیدن به مقصد را تهجد دانسته است.

تهجد به معنای بیداری شبانه برای نیایش و نماز است. برای این عمل آثار جنبی افزون بر رسیدن به کمال مطلق و خداست که از مهم ترین آن ها می توان به آرامش ( طه آیه 130) ، ارتباط با خدا و دریافت مستقیم علوم و دانش های شگفت و مطالب و محتوای بلند ( طه آیه 130)، درستکاری ( آل عمران ، آیه 113 و 114)، حضور قلب ( مزمل آیه 6)، امیدواری  و برخورداری از رحمت  خاص ( زمر آیه 9)،  دانش و خرد ( همان )، امت قایم و مستقیم شدن ( آل عمران آیه 113) ، نیکوکاری و نیکی منشی ( ذاریات آیه 16 و 17) و مقام شفاعت و مقام ستوده شده و پسندیده عام و خاص ( مزمل آیه 6)  اشاره کرد.