از نظر قرآن، آموزه های وحیانی اسلام دارای دو دسته معرفتی و دستوری است. این آموزه های معرفتی تصویر و ترسیمی حقیقی از هستی را به دست می دهد و انسان را با حقیقت هستی چنان که هست آشنا می سازد؛ زیرا خدایی به ترسیم و تصویر آن پرداخته که به همه هستی علم احاطی دارد و همه آفریده های او هستند. بنابراین، جایی برای اما و اگر و شاید و نشاید نمی ماند و هیچ گونه شکی در محتوای این مفاهیم معرفتی قرآن نیست؛

اما آموزه های دستوری آن نیز چنان است که بتواند انسان را مطابق نظام تکوین حرکت دهد. به این معنا که در نظام تکوین الهی، قوانین و سنت هایی حاکم است که باید آن ها را شناخت و مطابق آن حرکت کرد؛ زیرا در صورت عدم شناخت یا عدم حرکت مطابق آن، انسان گویی در جهت جریان مخالف رود حرکت می کند. در این صورت یا راه به جایی نمی برد و خسته می شود یا حتی خود را به هلاکت می افکند.

خدا به صراحت می فرماید آموزه های دستوری قرآن که در قالب احکام تشریعی بیان شده، مطابق قوانین تکوینی حاکم بر هستی است تا انسان در مسیری درست و صراط مستقیم حرکت کرده و به اهداف مشخص و معین از پیش تعیین شده برسد.(روم، آیه 30)

بر پایه نظامنامه تکوینی الهی که در قرآن تبیین شده است، همه هستی ساجد، مسلم، مسبح و حامد خدای تبارک تعالی بوده و به عبودیت می پردازند. خدا می فرماید: سَبَّحَ لِلَّهِ مَا فِی السَّماوَاتِ وَ مَا فِی الأرْضِ(حدید، آیه 1؛ صف، آیه 1؛ حشر، آیه 1؛ جمعه، آیه 1؛ نور، آیه 41؛ تغابن، آیه 1؛ حشر، آیه 24)؛ یا می فرماید: لِلَّهِ یَسْجُدُ مَن فِی السَّماوَاتِ وَ الأرْضِ(حج، آیه 18؛ نحل، آیه 49؛ رعد، آیه 15)؛ یا می فرماید: وَلَهُ أَسْلَمَ مَنْ فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ طَوْعًا وَکَرْهًا (آل عمران، آیه 83)؛ یا می فرماید: إِنْ مِنْ شَیْ‏ءٍ إِلاَّ یُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ.(اسراء، آیه 44)

اگر همه هستی به طوع و رغبت یا کراهت و اجبار به عبادت الهی می پردازند؛ زیرا اقتضای نظام تکوین این است؛ انسان و جنیان که دارای اراده و حق انتخاب آزاد و مختار هستند، باید مطابق این نظام تکوینی حرکت کنند و به عبادت الهی در این چارچوب بپردازند. از این روست که خدا به پیامبرش و تبع به مومنان در قالب اوقات پنج گانه نماز فرمان می دهد و می فرماید: وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَقَبْلَ غُرُوبِهَا وَمِنْ آنَاءِ اللَّیْلِ فَسَبِّحْ وَأَطْرَافَ النَّهَارِ لَعَلَّکَ تَرْضَى؛ پیش از بر آمدن آفتاب و قبل از فرو شدن آن با حمد و ستایش پروردگارت او را تسبیح گوى و برخى از ساعات شب و حوالى روز را به نیایش پرداز باشد که خشنود گردى.(طه، آیه 130) یا می فرماید: سَبِّحِ اسْمَ رَبِّکَ الْأَعْلَى؛ به اسم پروردگار اعلای خویش تسبیح بگو.(اعلی، آیه 1)

هم چنین در جایی دیگر می فرماید: وَاسْجُدْ وَاقْتَرِبْ؛ سجده کن و خود را به خدا نزدیک گردان.(علق، آیه 19)

بنابراین انسان باید منقاد و تسلیم خدا باشد و همان گونه که همه هستی ساجد و حامد و مسبح و تسلیم خدا هستند، این گونه باشد تا در جهتی شنا کند که همه هستی در آن جهت در حرکت هستند.