اصولا قصد ندارم فیلمی را نقد کنم ؛ چون این امری فنی و دانشی خاص است که می بایست اهل آن بدان بپردازند. ولی هر چه باشد به عنوان یک قرآن پژوه به خود حق می دهم که در باره محتوای آن نظر بدهم. البته می توانم به عنوان یک تماشگر عادی سینما نیز دیدگاه خود را بیان و ابراز کنم که می کنم.
اما از نظر محتوا :
این فیلم به چیزی که نمی مانست یک فیلم علمی _ تاریخی و مذهبی بود. از نظر محتوا به مهم ترین عناصری که قرآن بر آن تاکید ورزیده اشاره ای نداشت. ابراهیم (ع) به عنوان نخستین پیامبری که می توان او را بینانگذار شرایع توحیدی بر شمرد از جایگاه ویژه ای در میان شرایع الهی چون یهودیت و مسیحیت و اسلام برخوردار است. قرآن در آیات بسیاری به شخصیت و تاثیر و نقش مهم و اساسی او در پایه گذاری اصول توحیدی در میان مردم پرداخته است. در این روایت که فیلم بدان پرداخته است به جنبه های مهمی که در باورهای مردم تاثیرات ژرفی می توانست به جا گذارد پرداخته نشده است. معجزات وی به گونه ای بیان شده است که آن را از حد معجزه به بازی کودکانه ای بیشتر نزدیک می کند.
اعتقادات و نقش مهم او در بت شکنی و این که چگونه با استدلال خود گروه های بت پرست ، ستاره پرست ، ماه پرست و خورشید پرست را به تامل و تردید در باورهایشان وادار می سازد. متهم کردن بت بزرگ برای این که او می خواهد بزرگی کند و خدایان دیگر را بر نمی تابد، در این فیلم نادیده و به صورت شگفتی از آن گذشته است.
اصولا به مساله مهم معاد و حرکت ابراهیم(ع) با کشتن و ریز ریز کردن پرندگان و خواندن و جان یافتن آنان اشاره نشده است.
در باره ساره پرداخت درستی انجام نشده و مهمانی و بشارت به تولد اسحاق هیچ انگاشته شده است . حضور تمثل و تجسدی فرشتگان و کشتن حیوان و دعوت به غذا اصولا جایگاهی در این قصه ابراهیمی نداشت.
به مساله هاجر نیز به درستی پرداخته نشده و از مساله بنای کعبه و سراب و زمزم به صورتی سریع و گذارا گذشته است.
درباره مساله نمرود و استدلالات وی و مبهوت و واماندگی از پاسخ در برابر برهان ابراهیمی و داستان پشه و جنگ و لشکرکشی او و به هم شدن اسمان و زمین که در روایات معتبر آمده است چنان می گذرد که نسیمی وزیده باشد. حتی تماشاگر بدون پیشنیه نمی تواند بفهمد که چرا نمرود در بالای برج و بارو ناگهان با بینی خود ور می رود. پتک های که برای رهایی از فشار پشه در مغز بر سر و کله می کوفت نادیده گرفته شد.
در مساله قربانی به گونه ای رفتار شده که گویی جلادی خون ریز جان می گیرد. قربانی نشسته و و جلاد ایستاده از پشت سر و موی کشان ؛ در حالی که صراحت قرآنی این است که : تله للجبین ( هنگامی که او را به صورت بر خاک خواباند) کاری که مردم در هنگام ذبح گوسفند با آن می کنند. نه چنان که فیلم نموده است. دیگر سخن از واکنش ایشان نسبت به وحی الهی درکشتن اسماعیل و سخن عمویش آزر که بیا برای جشن به برویم و این که پس ابراز عدم تمایل عمویش بگوید : ساره هم با ما می آید و ... دیگر
و....
ای کاش می شد که نویسنده و یا نویسندگان به این دایره المعارف قرآن و یا اعلام قرآن مرکز فرهنگ نگاهی اجمالی می کردند تا از این هم اشتباه و ... دور می ماندند.
اما از نظر هنری
اگر به این فیلم های تخیلی که هالیود می سازد نگاهی می شد، شاید دستکم مانند فیلم زنبورها و یا فیلم های دیگری الگو می گرفتند. آن آتش کوچک و آن منجنیق و یا ... دیگر بس است ما که از این فیلم خوششمان نیامد.
پول و وقت تلف کردن یعنی این .