انتخابات ریاست جمهوری و شوراهای شهر و روستا سال 96 با همه اما و اگرها درس های عبرت آموزی دارد که برخی از آن ها عبارتند از:

1. تخلف یا تقلب : تخلف به معنای حرکت های غیر قانونی و خلاف قانون است و تقلب از واژه قلب به معنای دگرگون شدن یعنی هر اقدام غیر قانونی که در نتیجه آراء نقش داشته باشد. به نظر می رسد که اگر با همه اما و اگرها تخلفات در امر ریاست جمهوری را در حد تقلب ندانیم، ولی تخلفات در شوراهای شهر و روستا تقلبات آشکاری داشته است. ظاهر روند تخلف به تقلب رو به رشد است و به زودی از شوراها به شورای اسلامی و سپس به ریاست جمهوری کشیده می شود. بنابراین، باید از همین آغاز جلوی روند آن را گرفت تا به یک رویه و روحیه تبدیل نشود؛

2. آرای کیثف یا پاک: فقدان رای پاک در انتخابات خود یک فتنه بزرگ است که باید مراقبت کرد؛ امروز میزان رای های کثیف در نتایج آرای شوراها و مجلس به خوبی نمایان است. رای کثیف به آرایی گفته می شود که به اشکال گوناگون چون شام و ناهار، وعده ارتقاء، رشوه، کارت هدیه، حل مشکل اداری، ارایه مجوزات خلاف قانون، پرتی بازی، رانت خواری و مانند آن ها خریداری شده است. امروز در شهرستان های کوچک این امر به یک رویه تبدیل شده و این آرای ناپاک و کثیف است که تعیین کننده پیروز انتخابات است؛

3. وعده های سرخرمن: وعده های سرخرمن روز به روز بیش تر می شود و از باب آن که «دروغ هر چه بزرگ تر باشد باور پذیرتر است»، وعده های دروغین نیز بیش تر از پیش تر می شود؛ این خود عامل مهمی برای سرخوردگی و گسستن از اصل نظام می شود که فتنه ای بزرگ تر است؛

4. بداخلاقی ضد امنیتی: بد اخلاقی ها در حوزه رسواگری و افشاگری به جایی رسیده که مسایل ضد امنیتی حتی برای بهره برداری انتخابی مورد استفاده قرار می گیرد. این نیز فتنه ای بزرگ است که ریشه نظام را از درون می زند؛ به قول سعدی شیرازی: «یکی بر سر شاخ، بن می‌برید»؛

5. هنجارشکنی: برخی از هنجارها نه تنها ارزش های اخلاقی است بلکه اسلامی است و باید از منظر واجب به آن نگاه کرد؛ اما امروز بسیاری از نابهنجاری ها به جای هنجارها نشسته و ارزش شده است؛ کار به جایی رسیده است که دو نامزد اصلی انتخابات ریاست جمهوری از همه ابزارهای نابهنجار نیز سود می برند. اگر انتخاب رییس جمهوری اسلامی است؛ چرا این نامزدها نیازمند برنامه های آن چنانی هستند؛ به نظر می رسد که اگر امروز امام زمان(عج) بیاید و در انتخابات شرکت کرده و بگویید: موسیقی حرام است، یا بانک داری حرام بوده ، یا رشوه گیری و اختلاس ممنوع و هر چه هم کابین و مهریه همسران کرده اید بازگردانید، به نظر می رسد که به مقام اختیاری ریاست جمهوری نمی رسد. به نظرم بهتر است که نیاید؛ چون این مردم همان بلایی را برسرش می آورند که بر سر پدرانشان آورندند و به ایشان می گویند: قَالُوا یَا صَالِحُ قَدْ کُنْتَ فِینَا مَرْجُوًّا قَبْلَ هَذَا أَتَنْهَانَا؛ گفتند: اى صالح به راستى تو پیش از این میان ما مایه امید بودى آیا ما را از این ها باز مى دارى...(هود، آیه 62)  به نظر می رسد به قول آقای حسین محمودی، پیروزیِ ظاهری و موقّت دروغ و تخریب ، نفاق و تزویر، فساد و اشرافیت، بی تدبیری داخلی و وادادگی خارجی، در این انتخابات، مصداق کلام امیرمؤمنان( علیه السلام ) است که فرمود: و لکنّی آسى‏ أن‏ یلی‏ أمر هذه الأمّة سفهاؤها و فجّارها، فیتّخذوا مال اللَّه دولا، و عباده خولا، و الصّالحین حربا، و الفاسقین حزبا؛ از این اندوهناکم که بیخردان و تبهکارانِ این امّت، امر آنان و حاکمیت را به دست گیرند، و مال خدا را ( درمیان خود) دست به دست گردانند، و بندگان او را برده خود (و نزدیکان خود) سازند، و با صالحان بستیزند، و از فاسدان، براى خود جمعیّت تشکیل دهند.» (نهج البلاغه ، صبحی صالح ،   ص 452)

6. افساد به جای اصلاح: به نظر می رسد که شبهه سازی و تشابه سازی تا جای پیش رفته که امر بر خود سازندگان آن متشبه شده است و مانند ملایی است که خود دروغ گفته و چون صف مردم را دیده خودش را در صف قرار می دهد تا به غذای دروغین برساند. امروز مدعیان دروغین اصلاحات به سبب وارونگی قلوب افساد را جای اصلاح و اصلاح را جای افساد قرار می دهند و حتی بدان می نازند: وَإِذَا قِیلَ لَهُمْ لَا تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ قَالُوا إِنَّمَا نَحْنُ مُصْلِحُونَ . أَلَا إِنَّهُمْ هُمُ الْمُفْسِدُونَ وَلَکِنْ لَا یَشْعُرُونَ؛ و چون به آنان گفته شود در زمین فساد مکنید مى‏ گویند ما خود اصلاحگریم ؛ بهوش باشید که آنان فسادگرانند لیکن نمى‏ فهمند. (بقره، آیات 11 و 12) این در حالی است مصلحان واقعی معلوم نیست چه برسرشان آمده است، با این همه ما هنوز هم می گوییم: مَا أَنْهَاکُمْ عَنْهُ إِنْ أُرِیدُ إِلَّا الْإِصْلَاحَ مَا اسْتَطَعْتُ وَمَا تَوْفِیقِی إِلَّا بِاللَّهِ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَإِلَیْهِ أُنِیبُ؛ من نمى‏ خواهم در آنچه شما را از آن باز مى دارم با شما مخالفت کنم و خود مرتکب آن شوم من قصدى جز اصلاح جامعه تا آنجا که بتوانم ندارم و توفیق من جز به یارى خدا نیست بر او توکل کرده‏ ام و به سوى او بازمى‏ گردم(هود، آیه 88)

به نظرم در این انتخابات هر چند پیروز اول ملت بوده است، ولی اگر این رویه گسترش یابد فتنه بزرگ شکست امت است؛ زیرا خداوند می فرماید: إِنَّ اللَّهَ لَا یُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ؛ در حقیقت ‏خدا حال قومى را تغییر نمى‏ دهد تا آنان حال خود را تغییر دهند.(رعد، آیه 11) به نظر می رسد که اگر این رویه ادامه یابد این نعمت بزرگ نیز از دست می رود:ذَلِکَ بِأَنَّ اللَّهَ لَمْ یَکُ مُغَیِّرًا نِعْمَةً أَنْعَمَهَا عَلَى قَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ وَأَنَّ اللَّهَ سَمِیعٌ عَلِیمٌ؛ این کیفر بدان سبب است که خداوند نعمتى را که بر قومى ارزانى داشته تغییر نمى‏ دهد مگر آنکه آنان آنچه را در دل دارند تغییر دهند و خدا شنواى داناست.(انفال، آیه 53)