جنیان همانند انسان ها دارای اراده و اختیار بوده و مکلف به احکام شریعت هستند. هم چنین جنیان همانند انسان ها دارای قدرت و توانایی خاص جهت تغییر محیط خویش بوده و می توانند سازه هایی داشته باشند که البته سازه های خاکی آنان مرتبط و مربوط به مدیریت انسانی است؛ زیرا آنان سازه هایی از جنس انرژی دارند نه خاکی؛ مگر آن که انسان ها آنان را به ساخت سازه های خاکی وادار کرده باشند.

هم چنین جنیان همانند انسان ها دارای دو گروه اصلی مسلمان و کافر هستند. بر اساس تعبیر قرآنی مسلمانان از ایشان صالح و کافران ایشان قاسط و عدالت خور هستند:وَأَنَّا مِنَّا الصَّالِحُونَ وَمِنَّا دُونَ ذَلِکَ کُنَّا طَرَائِقَ قِدَدًا... وَأَنَّا مِنَّا الْمُسْلِمُونَ وَمِنَّا الْقَاسِطُونَ؛و از میان ما برخى صالح هستندو برخى غیر آن؛ و ما فرقه ‏هایى گوناگونی هستیم .. و از ما برخی مسلمان و برخی عدالت خور است.(جن، آیات 11 و 14)

از نظر اسلام، نباید مسلمانان ایشان را تسخیر کرد؛ زیرا نباید مسلمانی را بردگی کشید و شکی نیست که تسخیر نوعی بردگی است.

اما جنیان کافر را می توان به بردگی کشید و تسخیر نمود. تنها را تسخیر آنان کسب تقوایی است که انسان را به یقین شهودی و قدرت تصرف در کائنات می رساند. خداوند شیاطین جنی را تحت تسخیر حضرت سلیمان نبی قرار داده است تا برای ایشان سازه های خاکی از فلزی و غیر فلزی بسازند. خداوند می فرماید: فَسَخَّرْنَا لَهُ الرِّیحَ تَجْرِی بِأَمْرِهِ رُخَاءً حَیْثُ أَصَابَ وَالشَّیَاطِینَ کُلَّ بَنَّاءٍ وَ غَوَّاصٍ ؛ پس باد را در اختیار او قرار دادیم که هر جا تصمیم مى‏ گرفت به فرمان او نرم روان مى ‏شد  ؛ و شیطانها را از بنا و غواص.(ص، آیات ، 36 و 37)

در این آیات سخن بنایی جنیان شده است که تحت تسخیر حضرت سلیمان(ع) بودند.

 ممکن است گفته شده که در این جا سخن از شیاطین است نه جنیان؛ در پاسخ باید گفت هر چند شیاطین بر اساس آیات قرآنی می تواند جنی یا انسی باشد : شَیَاطِینَ الْإِنْسِ وَالْجِنِّ (انعام، آیه 112) ولی مراد از شیاطینی که در خدمت حضرت سلیمان و تسخیر ایشان بودند، همان کافران از جنیان است؛ چنان که خداوند در جایی دیگر می فرماید: وَلِسُلَیْمَانَ الرِّیحَ غُدُوُّهَا شَهْرٌ وَرَوَاحُهَا شَهْرٌ وَأَسَلْنَا لَهُ عَیْنَ الْقِطْرِ وَمِنَ الْجِنِّ مَنْ یَعْمَلُ بَیْنَ یَدَیْهِ بِإِذْنِ رَبِّهِ وَمَنْ یَزِغْ مِنْهُمْ عَنْ أَمْرِنَا نُذِقْهُ مِنْ عَذَابِ السَّعِیرِ یَعْمَلُونَ لَهُ مَا یَشَاءُ مِنْ مَحَارِیبَ وَتَمَاثِیلَ وَجِفَانٍ کَالْجَوَابِ وَ قُدُورٍ رَاسِیَاتٍ اعْمَلُوا آلَ دَاوُودَ شُکْرًا وَقَلِیلٌ مِنْ عِبَادِیَ الشَّکُورُ ؛ و باد را براى سلیمان [رام کردیم] که رفتن آن بامداد یک ماه و آمدنش شبانگاه یک ماه [راه] بود و معدن مس را براى او ذوب [و روان] گردانیدیم و برخى از جن به فرمان پروردگارشان پیش او کار میکردند و هر کس از آنها از دستور ما سر برمى‏ تافت از عذاب سوزان به او مى‏چشانیدیم .  آن متخصصان براى او هر چه مى‏ خواست از نمازخانه ‏ها و مجسمه ‏ها و ظروف بزرگ مانند حوضچه ‏ها و دیگهاى چسبیده به زمین مى‏ ساختند. اى خاندان داوود شکرگزار باشید و از بندگان من اندکى سپاسگزارند.(سباء، آیات 12 و 13)

این شیاطین جنی که تحت تسخیر بودند مهار و تحت کنترل بودند و نمی توانستند عملی خلاف خواسته حضرت سلیمان انجام دهند؛ چنان که خداوند می فرماید: وَلِسُلَیْمَانَ الرِّیحَ عَاصِفَةً تَجْرِی بِأَمْرِهِ ... وَمِنَ الشَّیَاطِینِ مَنْ یَغُوصُونَ لَهُ وَیَعْمَلُونَ عَمَلًا دُونَ ذَلِکَ وَکُنَّا لَهُمْ حَافِظِینَ ؛ و برای سلیمان باد توفانی را مسخر کردیم که به امرش حرکت می کرد.. و برخى از شیاطین بودند که براى او غواصى و کارهایى غیر از آن می کردند و ما مراقب [حال] آنها بودیم. ( انبیاء، آیات 81 و 82)

البته برخی از مردم به جنیان پناه و استعاذه می برند تا از شر ایشان در امان باشند که این استعاذه به جای خدا به جنیان موجب می شود تا سلطه جنیان بر ایشان بیش تر شود و بر سرکشی و عصیان جنیان و انسان ها افزوده شود: وَأَنَّهُ کَانَ رِجَالٌ مِنَ الْإِنْسِ یَعُوذُونَ بِرِجَالٍ مِنَ الْجِنِّ فَزَادُوهُمْ رَهَقًا ؛ و مردانى از آدمیان به مردانى از جن پناه مى ‏بردند و بر سرکشى آنها مى‏ افزودند. (جن، آیه 6)

بنابراین ، به جای آن که به جنیان پناه برد باید به خدا پناه برد و سوره های فلق و ناس را خواند و به پناهگاه الهی وارد شد تا از شر جنیان شیطانی در امان ماند.

جنیان شیطانی تا زمانی که آن حضرت (ع) زنده بود در خدمت ایشان بودند؛ و از آن جایی که از علم غیب بی بهره هستند، حتی پس از مرگ مدتی به همان بردگی خود ادامه دادند تا این که افتادن آن حضرت (ع) موجب می شود تا از مرگش آگاه و از بردگی رهایی یابند: فَلَمَّا قَضَیْنَا عَلَیْهِ الْمَوْتَ مَا دَلَّهُمْ عَلَى مَوْتِهِ إِلَّا دَابَّةُ الْأَرْضِ تَأْکُلُ مِنْسَأَتَهُ فَلَمَّا خَرَّ تَبَیَّنَتِ الْجِنُّ أَنْ لَوْ کَانُوا یَعْلَمُونَ الْغَیْبَ مَا لَبِثُوا فِی الْعَذَابِ الْمُهِینِ ؛ پس چون مرگ را بر او مقرر داشتیم جز جنبنده‏ اى خاکى [=موریانه] که عصاى او را [به تدریج] مى ‏خورد از مرگ او آگاه نگردانید. پس چون [سلیمان] فرو افتاد براى جنیان روشن گردید که اگر غیب مى‏ دانستند در آن عذاب خفت ‏آور [باقى] نمى‏ ماندند. (سباء، آیه 14)