اگر بخواهیم عناصر 110 یا کم تر یا بیش تر جهان را در قالب حالت چهارگانه به سبب تاثیر سامان دهیم، به چهار حالت «باد و آب و آتش و خاک» می رسیم.

از نظر قرآن، جن و انسان دو موجود کاملی هستند که برتر از آن ها در هستی کنونی وجود ندارد؛ زیرا این ها دارنده همه اسماء و صفات الهی هستند که ظهور کرده و در قالب الله ما آن را می شناسیم؛ زیرا الله همان نور آسمان و زمین است؛ یعنی همه هستی کنونی مظاهر همان اسم است که جمع کننده همه صفات و اسمای ظاهری است.

البته در این میان، انسان در بردارنده همه اسماء و صفات الهی است و جن در مرتبه ای پایین تر؛ ولی هر دو چهار عنصر را دارا هستند با شدت و ضعفی.

1 . آب: چون انسان و جن هر دو دارای حیات هستند و خداوند می فرماید: وَجَعَلْنَا مِنَ الْمَاءِ کُلَّ شَیْءٍ حَیٍّ؛ و هر چیز زنده‏ اى را از آب پدید آوردیم.(انبیاء، آیه 30)

2. باد: هر موجودی دارای نفس باشد ، از روح برخوردار است که نماد دینوی آن باد است. جن و انسان دارای روح هستند که در قالب نفس خودش را در کالبد خاکی یا آتشی نشان می دهد، با این تفاوت که روح و بادی که در انسان دمیده شده از مقام«روحی» برخوردار بوده و شرافت برتری دارد؛ زیرا دارنده همه صفات است: فَإِذَا سَوَّیْتُهُ وَنَفَخْتُ فِیهِ مِنْ رُوحِی.(ص، آیه 72، سجده، آیه 9)

3. خاک: همه موجود زمینی در بردارنده عناصری از خاک هستند. با این تفاوت که عنصر اصلی انسان را خاکی با غلظت و جرم سنگین تشکیل می دهد و همین موجب می شود تا مانند حیوان مادی دیده شود؛ در حالی که جن از عناصر سبک تری از همین عناصر خاک تشکیل شده است.

4. آتش: جن از عنصر اصلی آتش آفریده شده است: وَخَلَقَ الْجَانَّ مِنْ مَارِجٍ مِنْ نَارٍ؛ و جن را از خالص و تشعشعى از آتش خلق کرد.(الرحمن، آیه 15) البته انسان نیز از عنصر آتش بی بهره نیست؛ زیرا وقتی آب و خاک را با هم آمیخته و طین و گل شد، سپس آن را با آتش پخت به طوری که مثل سفال شد: خَلَقَ الْإِنْسَانَ مِنْ صَلْصَالٍ کَالْفَخَّارِ ؛ انسان را از گل خشکیده‏ اى سفال مانند آفرید. (الرحمن، آیه 14)

پس در جن و انسان این چهار حالت اصلی وجود دارد که از آن به مزاج یاد می شود. اما دلیل و علت آن که انسان خلیفه الله شد نه جن ، از آن روست انسان از پست ترین عنصر از عناصر مادی خلق شده است؛ هر چند که روح و نفس او برترین است:لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ فِی أَحْسَنِ تَقْوِیمٍ . ثُمَّ رَدَدْنَاهُ أَسْفَلَ سَافِلِینَ؛ به راستى انسان را در نیکوترین اعتدال آفریدیم؛ سپس او را به پست‏ ترین مراتب پستى بازگردانیدیم.(تین، آیات 4 و 5)   

انسان به عنوان خلیفه باید مظهر کامل همه صفات باشد، پس لازم است تا از پست ترین عناصر تا برترین را دارا باشد که دارا است. این خلیفه باید هم خودش را بالا بکشد و هم به عنوان مظهر خلافت الهی همه هستی را با خود بالا بکشد. اگر انسان از پست ترین تا برترین را دارا نبود، نمی توانست خلیفه خدا باشد. از این روست که ابلیس از جنیان ، عنصر پست و خاکی انسان را دید، ولی روح الهی کامل او را ندید.