حالت محتضر، حالتی است که از نظر قرآن، انسان جاهل و نادان و سفیه و بی خرد را به علم می رساند؛ حتی به نظر می رسد که عالم و دانا به علم حصولی را به علمی می رساند که علم شهودی و حضوری است.

اگر کسی در مرتبه جهل باشد به علم حضوری می رساند همان طوری که عالم و دانا به علم حصولی را به علم حضوری می رساند. پس دانسته ها و شنیده هایش می شود دیده ها.

البته اگر کسی دارای علم حضوری در مقام علم یقین باشد، به مرتبه عین یقین می رسد، و کسی که در مقام عین یقین است به مقام حق یقین می رسد. پس اگر سوختن آتش را دید و دانست، سپس دست زد و سوخت و دانست و دید، در نهایت در این مسیر در مرتبه ای قرار می گیرد که خودش یک پارچه مانند پروانه آتش می شود. خداوند درباره کفار می گوید: خودشان آتش می شوند، بلکه سوخت آتش می شوند و ستونی ممدودی از آتش در درون و بیرون(همزه، آیات 8 و 9) و نیز می فرماید: وَ أَمَّا الْقَاسِطُونَ فَکَانُوا لِجَهَنَّمَ حَطَباً؛ اما عدالت خوران و ظالمان پس برای دوزخ هیزم هستند.(جن، آیه 15)

و درباره مومنانی خاص یعنی مقربان می فرماید که آنان خودشان بهشت هستند. در قرآن آمده است: إِنْ کانَ مِنَ الْمُقَرَّبینَ  فَرَوْحٌ وَ رَیْحانٌ وَ جَنَّةُ نَعیمٍ؛ اگر از مقربین باشد پس خودش روح و ریحان و بهشت نعیم می شود.(واقعه، آیه 89)

خداوند درباره دانایی به معنایی دیدن محتضر در هنگام سکرات مرگ می فرماید: وَ جاءَتْ سَکْرَةُ الْمَوْتِ بِالْحَقِّ؛ سکرت و مستی مرگ حق را برای او می آورد. پس هم این سکرات همراه با حق است و هم برای دیدن حق است. از این روست که دیدگان محتضر به نسبت به همه حقایق تیز می شود و آن را می بیند و به چنین دانایی از طریق دیدن می رسد.(ق، آیات 19 و 22)