پیش از این از سه سطح کلی فهم مخاطبان سخن به میان آمد. این جا بیان می شودکه مخاطبان قرآن دارای سطوح گوناگونی به حسب ادارکی هستند. از این روست که خطاب های قرآنی با توجه به این سطوح تغییر می یابد.
توده مردم و ناس: خداوند می فرماید: یَا أَیُّهَا النَّاسُ(بقره، آیه 21)؛
دادگان کتاب: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ(نساء، آیه 47)
دارندگان کتاب یا اهل کتاب: یَا أَهْلَ الْکِتَابِ(آل عمران، آیه 64?
اهل ایمان: یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا(بقره، آیه 104?؛
دارندگان بصیرت: «أُولِی الْأَبْصَار» (آل عمران، آیه 13)؛
دارندگان خرد ناب : «أُوْلِی الألْبَاب» (بقره، آیه 179)؛
پیامبران: یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ(انفال، آیه 64)؛
رسولان: یَا أَیُّهَا الرَّسُولُ(مائده، آیه 41?
این ها برخی از سطوح مخاطبان قرآن هستند که از نظر فهم و ادارک تفاوت دارند. بنابراین نباید بطون قرآن را یک دست و در یک سطح دانست چنان که نباید به ظاهر قرآن بسنده کرد و باید به بطون قرآن نیز توجه داشت؛ البته چنان که گفته شد با توجه به تفاوت درجات و مراتب سطوح ادراکی فهم مخاطبان قرآن، باید برای قرآن بطونی متفاوت قایل شد؛ زیرا قرآن یک ظاهر دارد و بی نهایت بطون که بسته به این مخاطبان در سطوح اصلی به چند دسته تقسیم می شود که به برخی از اصلی ترین سطوح اشاره شده است.
.GIF)
