در تمثیل گفته می شود: آفتاب آمد دلیل آفتاب؛ یعنی خود آفتاب دلیل روشنی بر حقیقت آفتاب است. البته از آن جایی که هماره تمثیل و تشبیه یک خصوصیت دارد که باید مد نظر داشت تا در دام تمثیل و تشبیه گرفتار نشویم و از آن عبور کنیم، باید در این مثل و تمثیل نیز عبور کنیم تا حقیقت وارونه نشود. در ادبیات گفته می شود: التمثیل یقربک من وجه و یبعدک من وجوه؛ مثال از یک جهت شما را به مطلب نزدیک و از جهات گوناگون دور می سازد. این خاصیت تمثیل و تشبیه است.

البته همین مثال آفتاب می تواند گوشه ای از حقیقت خداوند را بر ما آشکار سازد. آن چه ما می بینیم آفتاب و نور خورشید و تابش آن است؛ زیرا خود خورشید دیدنی نیست و حتی در صورتی که خورشیدگرفتگی رخ می دهد نگاه به خورشید شدنی نیست و انسان را کور می کند.

خداوند نیز این گونه است. آن چه برای ما قابل رویت است و همان نیز تکلیف و وظیفه ما است، مقام فعل است یعنی ظهور اسماء و صفات الهی؛ زیرا الله همان ظهور اسماء و صفات الهی است بر هستی می تابد و آن را وجود نوری می بخشد: الله نور السموات و الارض؛ خداوند همان نور آسمان ها و زمین است.(نور، آیه 35)

اما حقیقت خداوندی در مرحله ذات قابل دیدن نیست چنان که در مرتبه صفات عین ذات این گونه است. از این رو، آن دو منطقه ممنوع و شناخت آن ها نه شدنی است و نه تکلیف و وظیفه ای برای مردم.

هم چنین باید دانست که خداوند غیر متناهی است و انسان متناهی است و اصولا نمی تواند متناهی آن را احاطه کند؛ پس هماره بیرون از درک انسانی خواهد بود و آن چه مدرک است همین بخش فعلی و نوری خدا است که به عنوان الله ظهور یافته است.

به سخن دیگر، خداوند بسیط است و جزء ندارد، کُلّ آن بسیط هم که نامتناهی و غیر قابل إکتناه است. انسان حتی اگر به مقام فنا برسد، آن چه به دست می آورد وحدت شهود، نه وحدت وجود! پس در مقام فنا اگر غیر خود را نبینی و بخواهی خدا را ببینی، چون محدود هستی، شهود شما هم در مقام فنا ، شهود محدود خواهد بود، و شهود محدود هم فقط می‌تواند به ظهور حق، فیض حق و تجلّی حق راه پیدا کند، نه خود حق!

هم چنین باید توجه داشت انسان در هر مرتبه ای باشد و کلیم الله و یا حبیب الله و مظهر اول و صادر اول نیز باشد، در طبیعت و ماده اگر آن غیر متناهی ظهوری داشته باشد موجب مدهوشی می شود؛ هر چند در معراج چنین چیزی رخ نمی دهد؛ ولی در دنیا چنین چیزی رخ می دهد همان طوری که برای حضرت موسی رخ داد.(اعراف، آیه 143)