بر اساس آموزه های قرآنی، کتاب نورانی قرآن در «لیله? قدر» و در ماه رمضان جمله واحده و یک دفعه بر قلب پیامبر(ص) نازل شده است.(بقره، آیه 185)

اما پرسش این است که بر اساس آموزه های قرآنی، «لیله? قدر» لیله? تفریق است و نه لیله? دفعی و جمع ، چنان که خداوند می فرماید: فِیهَا یُفْرَقُ کُلُّ أَمْرٍ حَکِیمٍ ؛ در شب هر امر حکیمی جدا می شود(دخان، آیه 4)، حال چگونه می شود که در شبی که اصل آن بر تفریق و تفصیل است، قرآن به شکل جمع و دفعی انزال یافته و سپس در مدت 23 سال به صورت تدریجی تنزیل یافته است؛ زیرا قرآن چندین بار نازل شده که دست کم دو بار آن به شکل انزال و تنزیل ثابت است.

در پاسخ باید گفت: قرآن در «لیله? قدر» به طور دفعی نازل شده است و از آن جایی که این شب قدر، شب تفریق و تفصیل است؛ چنان که آیه 4 سوره مبارکه «دخان» و هم چنین سوره مبارکه? «قدر» مشخص کرده است، باید گفت که این نزول قرآن به شکل انزالی و دفعی ، حاوی تفصیل و تفریق بوده ولی از نوعی خاص از تفصیل و تفریق؛ زیرا تفصیل و تفریق می تواند: 1. علمی؛ 2. عملی و عینی باشد.

پس در شب قدر و «لیله? قدر» که شب تفریق و تفصیل است؛ قرآن کریم  دفعتاً به شکل علمی آن نازل شده است. در این مرحله و مرتبه از انزال که مقام تفریق و تفصیل علمی است، در همان انزال وقت همه آن حقیقت یک جا  برای حضرت(ص) روشن شد و ایشان همه حقیقت قرآن را به شکل اجمالی بدون هیچ ابهامی دریافت کردند.

در حقیقت آن چه برای تثبیت قلب پیامبر(ص) در طول 23 سال به شکل تدریجی نازل می شود، همان مقام تفصیل عینی و خارجی آن است نه تفصیل علمی آن.

همین مساله در باره مقدراتی که در شب قدر نازل می شود نیز مطرح است؛ زیرا بر اساس آیات سوره قدر فرشتگان مقدرات را در شب قدر به نزد ولی الله (ع) می برند و سپس همین مقدرات در طول سال هر شب نازل می شود تا آن چه مقدر و سپس امضا و به شکل قضا در آمده تحقق خارجی و عینی یابد.

به سخن دیگر، در هر سال و در «لیله? قدر» مقدرات در قالب تفصیل علمی نازل می شود و فرشتگان آن را به محضرِ ولیّ آن عصر می‌آورند و سپس یک تفصیل عینی دارد که در طول سال مشخص می‌شود.

پس آن چه بر اساس سوره قدر انجام می گیرید، انزال دفعی تفصیلی و اجمال علمی است و آن چه بر اساس آیات نخست سوره دخان انجام می گیرد، تنزیل تدریجی براساس تفصیل و تفریق خارجی و عینی است. پس تفصیل خارجی و تفریق خارجی جزء مقدّرات سالانه است که در طی سال باید حاصل شود.

بر این اساس 1. «اجمال» به معنای دفعی است؛ 2. «تفصیل» و تفریق علمی در شب قدر است؛ 3. تفصیل و تفریق عینی و خارجی در طول 23 سال است؛ 4.  در «لیله? قدر» قرآن به طور اجمال و تفصیل علمی نازل می شود چنان که مقدرات این گونه نازل می شود و اجمالاً و دفعتاً خطوط کلّی نازل شده و در اختیار ولی عصر قرار می گیرد؛ ولی همان طوری که تنزیل تدریجی و تفصیل عینی و خارجی آن در طول 23 سال بوده هم چنین تفصیل عینی و تفریق عینی مقدرات در طول کلّ سال است.

پس باید گفت: شب قدر، شب تفصیل علمی و انزال دفعی و اجمالی است؛ چه نسبت به قرآن یا مقدرات، اما طول 23 سال زمان تفصیل عینی و خارجی برای قرآن است همان طوری که طول یک سال زمان تفصیل عینی مقدرات هستی است.