شاید کتابی به اندازه قرآن، به انسان و صلح میان مردمان توجه نداشته باشد. خدا در قرآن، ضمن آن که به اختلاف ریشه ای میان آموزه های توحیدی قرآن با دیگر شرایع و حتی ادیان غیر اسلامی توجه می دهد، با این حال یک قانون جهانی را بیان می کند که شامل « وَالصُّلْحُ خَیْرٌ» است.(نساء، آیه 128)

بنابراین، قرآن، هماره به صلح به عنوان «خیر» اصالت می بخشد و اصل در روابط انسانی را صلح می داند.

بر همین اساس، قرآن تمام اهتمام خویش را مبذول این معنا می داند که با حفظ اختلافات عقیدتی، با مراعات و اهتمام به مشترکات مهم از جمله انسانی، صلح دایم را میان انسان ها به عنوان خیر و بهترین و برترین چیز تثبیت کند.

بنابراین، خدا در قرآن، در سطوح گوناگون بر آن است تا با محوربخشی به اصول مشترک و کنار گذاشتن موارد اختلافی صلح را تضمین کند. این گونه است که در سطوح گوناگون دعوت به اصول مشترک می کند:

1.      سطح داخلی بین مذاهب و طوائف اسلامی: خدا در قرآن به صراحت خواهان اعتصام به اصل مشترک «حبل الله» میان مسلمانان معتقد به قرآن می شود و از آنان می خواهد تا به حبل الله که همان قرآن و عترت است، تسمک جسته و با محوریت این اصل مشترک جمعیت مومنان و مسلمانان را به سوی صلح سوق داده شوند و از هر گونه تفرقه خودداری کنند؛ خدا به صراحت می فرماید: وَاعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمِیعًا وَلَا تَفَرَّقُوا وَاذْکُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَیْکُمْ إِذْ کُنْتُمْ أَعْدَاءً فَأَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِکُمْ فَأَصْبَحْتُمْ بِنِعْمَتِهِ إِخْوَانًا وَکُنْتُمْ عَلَى شَفَا حُفْرَةٍ مِنَ النَّارِ فَأَنْقَذَکُمْ مِنْهَا کَذَلِکَ یُبَیِّنُ اللَّهُ لَکُمْ آیَاتِهِ لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ ؛ و همگى به ریسمان خدا چنگ زنید و پراکنده نشوید و نعمت‏ خدا را بر خود یاد کنید آنگاه که دشمنان [یکدیگر] بودید پس میان دلهاى شما الفت انداخت تا به لطف او برادران هم شدید و بر کنار پرتگاه آتش بودید که شما را از آن رهانید این گونه خداوند نشانه‏ هاى خود را براى شما روشن مى ‏کند باشد که شما راه یابید.(آل عمران، آیه 103)

2.      داخلی بین شرایع اسلامی: خدا هم چنین در سطحی بالاتر از همه شرایع اسلامی می خواهد تا با تمسک به اصول مشترک توحید، با هم متحد شوند و با صلح و صفا با هم زیست داشته باشند که این برای دنیا و آخرت آنان بهتر است. خدا می فرماید: قُلْ یَا أَهْلَ الْکِتَابِ تَعَالَوْا إِلَى کَلِمَةٍ سَوَاءٍ بَیْنَنَا وَبَیْنَکُمْ أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّهَ وَلَا نُشْرِکَ بِهِ شَیْئًا وَلَا یَتَّخِذَ بَعْضُنَا بَعْضًا أَرْبَابًا مِنْ دُونِ اللَّهِ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُولُوا اشْهَدُوا بِأَنَّا مُسْلِمُونَ؛بگو: اى اهل کتاب بیایید بر سر سخنى که میان ما و شما یکسان است بایستیم که جز خدا را نپرستیم و چیزى را شریک او نگردانیم و بعضى از ما بعضى دیگر را به جاى خدا به خدایى نگیرد. پس اگر از این پیشنهاد اعراض کردند، بگویید: شاهد باشید که ما مسلمانیم نه شما.(آل عمران، آیه 64) در حقیقت خدا در قرآن می فرماید که همه پیامبران در طول تاریخ بدون اختلاف در کلیات و اصول به اسلام دعوت می کردند هر چند که دارای شرایع و منهاج گوناگونی با توجه به مقتضیات زمان و مکان بودند.(آل عمران، آیات 19 و 85؛ مائده، آیه 48؛ شوری، آیه 13)

3.      خارجی بین انسانی: خدا در این سطح که عالی ترین سطح است با توجه به اصل فطری «قیام بالقسط» از همه انسان ها می خواهد تا در ساختار عدالت قسطی به گونه ای عمل کنند که به دور از هرگونه ظلم و ستم، هر کسی از هر دین و مذهب و زبان و فرهنگ و جنس و قومی بتواند سهم خویش را از مواهب الهی برگیرد و زندگی سالمی داشته باشد. در حقیقت با محوربخشی به عدالت قسطی می توان همه بشریت را در کنار هم قرار داد تا با صلح و صفا در کنار هم زندگی کنند. این همان فلسفه بعثت پیامبران و انزال کتب آسمانی است که خدا در قرآن بیان کرده است. خدا می فرماید:

4.      لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَیِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْکِتَابَ وَالْمِیزَانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ وَأَنْزَلْنَا الْحَدِیدَ فِیهِ بَأْسٌ شَدِیدٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَلِیَعْلَمَ اللَّهُ مَنْ یَنْصُرُهُ وَرُسُلَهُ بِالْغَیْبِ إِنَّ اللَّهَ قَوِیٌّ عَزِیزٌ ؛ به راستى [ما] پیامبران خود را با دلایل آشکار روانه کردیم و با آنها کتاب و ترازو را فرود آوردیم تا مردم به عدالت قسطی قیام کرده و برخیزند؛ و آهن را که در آن براى مردم خطرى سخت و سودهایى است پدید آوردیم تا خدا معلوم بدارد چه کسى در نهان او و پیامبرانش را یارى مى ‏کند آرى خدا نیرومند شکست ناپذیر است.(حدید، آیه 25) خدا در این سطح فرمان هایی می دهد که از جمله آنها می توان به این فرمان جهانی و بین المللی اشاره کرد: فَأَوْفُوا الْکَیْلَ وَالْمِیزَانَ وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْیَاءَهُمْ وَلَا تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلَاحِهَا ذَلِکُمْ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ؛ پس پیمانه و ترازو را تمام نهید و اموال مردم را کم مدهید و در زمین پس از اصلاح آن فساد مکنید این [رهنمودها] اگر مؤمنید براى شما بهتر است.(اعراف، آیه 85) و نیز می فرماید: وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْیَاءَهُمْ وَلَا تَعْثَوْا فِی الْأَرْضِ مُفْسِدِینَ ؛ و از ارزش چیزهای مردم مکاهید و در زمین سر به فساد بر مدارید.(شعراء، آیه 183) و نیز می فرماید: وَیَا قَوْمِ أَوْفُوا الْمِکْیَالَ وَالْمِیزَانَ بِالْقِسْطِ وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْیَاءَهُمْ وَلَا تَعْثَوْا فِی الْأَرْضِ مُفْسِدِینَ ؛ و اى قوم من پیمانه و ترازو را به داد تمام دهید و حقوق و چیزهای مردم را کم مدهید و در زمین به فساد سر برمدارید.(هود، آیه 85)