یکی از پرسش ها درباره علم الهی، علم خدا نسبت به معدوم و ممتنع است؛ برخی گفته اند که معدوم چیزی نیست که معلوم کسی حتی خدا باشد؛ و ممتنع نیز امری است که وجود به آن تعلق نمی گیرد؛ پس چیزی که در گذشته و حال معدوم است یا در آینده وجود پیدا نمی کند، نمی تواند معلوم کسی باشد.

از امام رضا(ع) سوال شد که آیا خدا به معدوم علم دارد؟ حضرت امام رضا(ع) می فرمایند که خدا به معدوم و ممتنع علم دارد. در روایت است: الحسین بن بشار ، عن أبی الحسن علی بن موسى الرضا علیهما‌السلام ، قال : سألته أیعلم الله الشیء الذی لم یکن أن لو کان، کیف کان یکون أو لا یعلم إلا ما یکون؟ فقال : إن الله تعالى هو العالم بالأشیاء قبل کون الأشیاء ، قال الله عزوجل :  إنّا کُنَّا نَستَنسِخُ مَا کُنتم تَعمَلُون (جاثیه، آیه 23) وقال لأهل النار : لَوْ رُدُّوا لَعادُوا لِما نُهُوا عَنْه وَ إنّهُم لَکَاذِبُون (انعام، آیه 28) فقد علم الله عزوجل أنه لو ردهم لعادوا لما نهوا عنه ، وقال للملائکة لما قالوا : أَتَجْعَلُ فِیهَا مَنْ یُفْسِدُ فِیهَا وَیَسْفِکُ الدِّمَاءَ وَنَحْنُ نُسَبِّحُ بِحَمْدِکَ وَنُقَدِّسُ لَکَ قَالَ إِنِّی أَعْلَمُ مَا لَا تَعْلَمُونَ (بقره، آیه 30) فلم یزل الله عزوجل علمه سابقا للأشیاء قدیما قبل أن یخلقها ، فتبارک ربنا تعالى علوا کبیرا خلق الأشیاء وعلمه بها سابق لها کما شاء ، کذلک لم یزل ربنا علیما سمیعا بصیراً؛ از امام رضا (ع) پرسیدم: از او پرسیدم: آیا خدا چیزی را می داند که نبوده است، اگر این بود ، چگونه بود؛ یا او فقط می داند چه خواهد بود؟ حضرت فرمود: خداوند متعال قبل از آفرینش امور دانای امور است. خداوند متعال فرمود: ما از آنچه قبلاً انجام می دادید از روی آن نسخه می نوشتیم (جاثیه ، آیه 23) و او به اهل جهنم گفت: اگر بازگردانده شوند ، به آنچه بازمی گردند که از آن نهی شده بودند ، و آنها دروغگو هستند (انعام ، آیه 28) پس خدای عز و جل می داند که اگر آنها را بازگرداند، آنها به آنچه منع شده بود، باز می گردند؛ و او به فرشتگان گفت: آنها گفتند: آیا در آن، شخصی قرار می دهید که در آن فساد کند و خون بریزد در حالی که ما ستایش شما را تسبیح می گوئیم و شما را تقدیس می کنیم؟ او گفت: "من آنچه را نمی دانید می دانم" (بقره) ، آیه 30). بنابراین هماره علم خدا عزو جل سابق بر چیزها و قدیم و قبل از آن است که آنها را خلق کند. پس مبارک باد پروردگار ما که برتر و بزرگ است . او چیزها را آفرید و عملش به آن چیزها سبایق بر آن است همان گونه که مشیت کند؛ بنابراین پروردگار ما هنوز هم دانا ، شنوا ، بینا است. (توحید، صدوق، ص 137؛ عیون اخبار الرضا، صدوق، ج 2، ص 108)

پس خدا به معدوم و نیز  ممتنع «علی فرض وجود» علم دارد؛ یعنی با این که پس از قیامت، بساط دنیا برچیده شده و دیگر دنیایی نیست(زمر، آیه 67؛ حاقه، آیه 14)، ولی بر فرض محال اگر اینان از دوزخ به دنیا برگردانده شوند، دوباره همین کارهای فاسقانه را انجام می دهند.