خداوند حجت های مشرکان را در همه حوزه های معرفتی داحضه و لغزان و فروریخته می داند و می فرماید: حُجَّتُهُمْ داحِضَةٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ.(شوری، آیه 16) این بی پایه گی دلایل و حجت ها در حوزه های زیر است:
1. معرفت‌شناسی : در معرفت شناسی خداوند می فرماید که محققان آنان میان تکوین و تشریع خلط کرده و می گویند: لَوْ شاءَ اللَّهُ ما أَشْرَکْنا وَ لا آباؤُنا وَ لا حَرَّمْنا مِنْ شَیْ‌ءٍ؛ اگر خداوند می خواست ما و پدرانمان هرگز مشرک نمی شدیم و چیزی را تحریم نمی کردیم.(انعام، آیه 148) خداوند می فرماید هر چند که در تکوین مشیت ما جبر است؛ ولی در تشریع ما انسان و جن را دارای اراده آفریده و حق انتخاب برای انسان قرارداده ایم تا میان ایمان و کفر و یا شکر و کفران یکی را انتخاب کند: قُلِ الْحَقُّ مِنْ رَبِّکُمْ فَمَنْ شاءَ فَلْیُؤْمِنْ وَ مَنْ شاءَ فَلْیَکْفُرْ؛ بگو حق از سوی پروردگار شما است. پس هر کسی را خواهد ایمان بیاورد و هر که را خواهد پس کفر می ورزد.(کهف، آیه 29) در جایی دیگر می فرماید: إِنَّا هَدَیْنَاهُ السَّبِیلَ إِمَّا شَاکِرًا وَإِمَّا کَفُورًا؛ ما راه را بدو نمودیم یا سپاسگزار خواهد بود و یا ناسپاسگزار.(انسان، آیه 3) مقلدان آنان نیز می گویند: إِنَّا وَجَدْنا آباءَنا عَلی أُمَّةٍ وَ إِنَّا عَلی آثارِهِمْ مُهْتَدُونَ؛ به راستی ما پدران خود را بر راه و روشی یافته و ما نیز بر آثار آنان به طریق هدایت می رویم.(زخرف، آیه 22) یا به آنان اقتدا می کنیم(زخرف، آیه 23) و دین توحید را نمی پذیریم، چون که: ما سَمِعْنا بِهذا فی آبائِنَا الْأَوَّلینَ؛ چنین چیزی را در پدران نخستین خویش نشنیده ایم.(مومنون، آیه 24) پس به جای برهان بر تقلید کورکورانه می روند که هیچ پایه و اساس ندارد.
2. خداشناسی و توحید الهی: به جای پذیرش توحید گفته اند: وَالَّذِینَ اتَّخَذُوا مِن دُونِهِ أَوْلِیَاء مَا نَعْبُدُهُمْ إِلَّا لِیُقَرِّبُونَا إِلَى اللَّهِ زُلْفَى إِنَّ اللَّهَ یَحْکُمُ بَیْنَهُمْ فِی مَا هُمْ فِیهِ یَخْتَلِفُونَ إِنَّ اللَّهَ لَا یَهْدِی مَنْ هُوَ کَاذِبٌ کَفَّارٌ ؛ و کسانى که به جاى او دوستانى براى خود گرفته‏اند به این بهانه که: ما آنها را جز براى اینکه ما را هر چه بیشتر به خدا نزدیک گردانند، نمى‏پرستیم، البتّه خدا میان آنان در باره آنچه که بر سر آن اختلاف دارند، داورى خواهد کرد. در حقیقت، خدا آن کسى را که دروغ‏پردازِ ناسپاس است هدایت نمى‏کند. (زمر، آیه 3) در حالی که خداوند ارحم الراحمین، علیم و قدیر است و نیازی به واسطه ای در این امور ندارد تا چیزی به جای خداوند قرار گیرد. پس اشمئزاز آنان از توحید و یکتایی بی پایه و مبناست.(زمر، آیه 45)
3.  پیغمبرشناسی و کتاب‌شناسی یعنی وحی و نبوّت و رسالت : در این حوزه نیز مشرکان می گویند: وَقَالُواْ لَوْلا أُنزِلَ عَلَیْهِ مَلَکٌ وَلَوْ أَنزَلْنَا مَلَکًا لَّقُضِیَ الأمْرُ ثُمَّ لاَ یُنظَرُونَ؛ و گفتند: «چرا فرشته‏اى بر او نازل نشده است؟» و اگر فرشته‏اى فرود مى‏آوردیم، قطعاً کار تمام شده بود سپس مهلت نمى‏یافتند.(انعام، آیه 8؛ و نیز نگاه کنید: انعام، آیه 9؛ هود، آیه 12) یا می گفتند: وَقَالُوا لَوْلَا نُزِّلَ هَذَا الْقُرْآنُ عَلَى رَجُلٍ مِّنَ الْقَرْیَتَیْنِ عَظِیمٍ؛ و گفتند: «چرا این قرآن بر مردى بزرگ از آن‏ دو شهر مکه و طائف فرود نیامده است؟»(زخرف، آیه 31) در حالی که مسئولیت رسالت و نبوت اولا باید به بشری داده شود که مانند انسان و بشر باشد تا بتواند سرمشق و اسوه حسنه آنان شود(احزاب، آیه 21) و هم بتواند دریافت وحی کند و شایستگی این مقام را نه به خاطر معیارهای نفسانی چون قدرت و ثروت دنیوی بلکه شایستگی روحی و معنوی داشته باشد: وَإِذَا جَاءتْهُمْ آیَةٌ قَالُواْ لَن نُّؤْمِنَ حَتَّى نُؤْتَى مِثْلَ مَا أُوتِیَ رُسُلُ اللّهِ اللّهُ أَعْلَمُ حَیْثُ یَجْعَلُ رِسَالَتَهُ سَیُصِیبُ الَّذِینَ أَجْرَمُواْ صَغَارٌ عِندَ اللّهِ وَعَذَابٌ شَدِیدٌ بِمَا کَانُواْ یَمْکُرُونَ؛ و چون آیتى برایشان بیاید، مى‏گویند: «هرگز ایمان نمى‏آوریم تا اینکه نظیر آنچه به فرستادگان خدا داده شده است به ما [نیز] داده شود.» خدا بهتر مى‏داند رسالتش را کجا قرار دهد. به زودى، کسانى را که مرتکب گناه شدند، به سزاى‏ آنکه نیرنگ مى‏کردند، در پیشگاه خدا خوارى و شکنجه‏اى سخت خواهد رسید.(انعام، آیه 124)
4. معادشناسی: درباره معاد و رستاخیز نیز دلیل و برهان نداشته و به جای آن استبعاد می کردند و می گفتند: أَئِذَا مِتْنَا وَکُنَّا تُرَابًا ذَلِکَ رَجْعٌ بَعِیدٌ؛ «آیا چون مُردیم و خاک شدیم زنده مى‏شویم‏؟ این بازگشتى بعید است.»(ق، آیه 3) در حالی که اینان هماره نمونه های رستاخیز را در بهار زمین و فصول می بینند و برای خداوند که با «کن فیکون»اراده خویش کار می کند،(بقره، آیه 117؛ آل عمران، آیات 47و 59 ؛ انعام، آیه 73؛ نحل، آیه 40 و ایات دیگر) فرقی میان خلقت و آفرینش ابتدایی و فطری و ابداعی با معاد و رستاخیز دوباره جان ها نیست: وَهُوَ الَّذِی یَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ یُعِیدُهُ وَهُوَ أَهْوَنُ عَلَیْهِ وَلَهُ الْمَثَلُ الْأَعْلَى فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَهُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ؛ و اوست آن کس که آفرینش را آغاز مى‏کند و باز آن را تجدید مى‏نماید و این کار بر او آسانتر است. و در آسمانها و زمین نمونه والاى هر صفت برتر از آنِ اوست، و اوست شکست‏ناپذیر سنجیده‏کار.(روم، آیه 27)
5.  روابط اجتماعی: سخن مشرکان درباره آداب و سنن و اخلاق نیز سخنی لغزان و فروریخته و باطل از درون و  بیرون است.؛ زیرا با نگاهی به وضعیت وحشتناک آنان در حوزه های بهداشتی و سیاسی و اجتماعی و دولت و نهادهای قانونی و مدنی می توان دریافت که هیچ بودند و به جای صلح هماره در جنگ بودند و اصولا از جامعه مدنی برخوردار نبودند و اولین جامعه مدنی همان جامعه مدنیه النبی(ص) است؛ چرا که پیش از آن بر اساس آداب و سنن شفاهی قابل تغییر و تبدیل جامعه را اداره می کردند که هیچ پایه و اساس نداشته و هر دم تغییر می کرد؛ چنان که در باره اموری چون ماه های حرام این کار را می کردند.(توبه، آیه 37) این اسلام بود که برای آنان قوانین مکتوب آورد و جامعه مدنی را در مدینه پی ریخت.(حدید، آیه 25 و آیات دیگر)