بر اساس آموزه های وحیانی اسلام، دنیا دارالاسباب است و انسان باید اسباب مناسب هر چیزی را بیابد و بدان زندگی خود را سامان دهد. البته اکثریت مردم وقتی سخن از اسباب به میان می آید تنها اسباب مادی را اسباب طبیعی دانسته و اسباب غیر مادی و اسباب معنوی را یا جزو اسباب نمی شمارند یا آن را از اسباب طبیعی بیرون می دانند. این در حالی است که بر اساس آموزه های وحیانی قرآن، اسباب طبیعی شامل اسباب مادی و معنوی است و حتی به نظر می رسد که اسباب معنوی کارکرد و تاثیرگذاری بیش تری از اسباب مادی دارد.

بسیاری از بلایای طبیعی که موجب مرگ و میر انسان می شود، جزو ابزارهای الهی برای تنبیه و مجازات است و این گونه نیست که زلزله و آتشفشان و سیل و توفان چون دارای عوامل طبیعی در زمین شناسی است، هیچ ارتباطی با گناه و رفتار ما ندارد.

برخی وقتی گفته می شود: فلان زمین لرزه و سیل و توفان به سبب گناهان مردم اتفاق افتاده است می خندند و آدمی را به خرافاتی بودن متهم می کنند و می گویند علوم تجربی به خوبی علل و عوامل اتفاق افتادن این امور را تعلیل و تبیین و توصیف کرده و حتی توصیه هایی را در این زمینه ارایه داده که موجب رهایی انسان از مرگ و میر می شود. ژاپنی ها با علم زمین شناسی و سازه های محکم و استوار توانسته اند از مرگ و میر به سبب زمین لرزه جلوگیری کنند و یا آن که در فلان جا سدی ساخته شده و جلوی سیل را گرفته و مرگ و میر را کاهش داده است.

این همه درست است ولی نکته ای مغفول مانده است. آن نکته این است که بلایای طبیعی ابزار و اسباب الهی برای اهداف و مقاصد عالی خداوندی است؛ زیرا همه هستی جنود و لشکریان حق و خداوند تعالی هستند. خداوند بیش از آن که کافران را عذاب کند مومنان را تنبیه و مجازات می کند؛ زیرا اینان مدعی ایمان و اسلام هستند و مدعی باید در برابر ادعای که می کند استقامت داشته و بر اساس آن عمل کند. این گونه است که هماره شاگردان زرنگ و مدعی کلاس در برابر پرسش های استاد و معلم قرار می گیرند و هماره باید آماده پاسخ گویی باشند ولی شاگردان تنبل کلاس تنها در دو امتحان اصلی سالیانه باید پاسخ گو باشند و معلم واستاد کمتر عنایتی به آنان دارد. شاگردان زرنگ کلاس خدا، مومنان و شاگردان تنبل همان منافقان و کافران هستند.

اگر نبود که مومنان و مسلمان کافر شوند خداوند خانه ها و درها و کاخ های کافران را به زر و سیم می آراست و آنان را در رفاه مطلق غرق می کرد تا هرگز نیازی نداشته باشند.

به هر حال، اسباب طبیعی شامل اسباب مادی و معنوی می شود. بسیاری از مردم به اسباب مادی دل می بندند و به اسباب معنوی توجهی ندارند. در حالی که بیش ترین عامل سقوط و صعود انسان همین عوامل معنوی است و تاثیرگذاری آن بیش تر از دیگر عوامل است. بر همین اساس امام صادق (ع) می فرمایند: یَعیشُ النّاسُ بِاِحسانِهِم اَکثَرَ مِمّا یَعیشونَ بِاَعمارِهِم وَ یَموتون بِذُنوبِهِم اَکثَرَ مِمّا یَموتونَ بِآجالِهِم؛ مردم، بیشتر از آن‏که با عمر خود زندگى کنند، با احسان و نیکوکارى خود زندگى مى‏کنند و بیشتر از آن‏که با اجل خود بمیرند، بر اثر گناهان خود مى‏میرند.(دعوات الراوندى، ص 291، ح 33)