یکی از مهم ترین مباحث در موضوع قیامت شناسی، مساله زمان قیامت است. بسیاری از مردم در گذشته تاریخ تا کنون این پرسش را مطرح کرده و می کنند که قیامت چه زمانی اتفاق می افتد؟

خدا پاسخ های چندی به این پرسش داده است که از جمله آن ها این است که پرسش از زمان قیامت به یک معنا پرسشی نادرست و از بنیاد غلط است؛ زیرا زمانی که انسان تصور می کند، زمانی است که مربوط و مرتبط با گردش ستارگان و از جمله زمین است. زمانی که از حرکت زمین به دور خود پدید می آید، در مدت 24 ساعت است که یک شبانه روز نامیده می شود؛ زمانی که از حرکت زمین به دور خورشید پدید می آید در مدت 365 روز است که یک سال نامیده می شود. البته در کرات و ستارگان دیگر، این مدت شبانه روز و سال به شدت کوتاه و بلند تر از آن چیزی است که در زمین اتفاق می افتد. پس حتی اگر بخواهیم بر اساس معیارهای زمینی به مساله زمان نگاه کنیم باید توجه داشته باشیم که قیامتی هنگامی رخ می دهد که زمین و ستارگان دیگر نابود می شود و این آسمان ها و زمین و ستارگانش جمع می شود: یَوْمَ تُبَدَّلُ الْأَرْضُ غَیْرَ الْأَرْضِ وَالسَّمَاوَاتُ وَبَرَزُوا لِلَّهِ الْوَاحِدِ الْقَهَّارِ ؛ روزى که زمین به غیر این زمین و آسمانها به غیر این آسمانها مبدل گردد و مردم در برابر خداى یگانه قهار ظاهر شوند.(ابراهیم، آیه 48 و آیات دیگر)

پس وقتی زمین و ستارگان و آسمان کنونی نیست، زمانی به این معنا و مفهوم زمینی آن نیست، تا پرسش شود کی و چه وقت این اتفاق رخ می دهد؟

البته در قرآن پاسخ دیگری نیز داده شده که بر اساس نگاه دیگر به مساله هستی است. از نظر قرآن، عالم آخرت و قیامت هم اینک نیز موجود است و این طور نیست که بعدا ایجاد شود؛ زیرا زمان مربوط به حرکتی است که در راستای حرکت ستارگان برای ما معنا و مفهوم می یابد و در عوالم دیگر شاید مفهوم زمان چیزی دیگری باشد. از سوی دیگر، اصولا چیزهایی که دارای جسم و حرکت هستند در دایره زمان و مکان قرار می گیرند، ولی مجردات این گونه نیستند؛ همان طوری که خداوند خالق زمان و مکان است نه داخل در زمان و مکان.

از سوی دیگر، از نظر قرآن، قیامت هم اکنون ایجاد شده و وجود دارد؛ تنها امری که باید اتفاق بیافتد، رسیدن به نقطه ای است که قیامت باید لنگر بیاندازد. خدا می فرماید: یَسْأَلُونَکَ عَنِ السَّاعَةِ أَیَّانَ مُرْسَاهَا؛ در باره رستاخیز از تو مى ‏پرسند که فرارسیدنش چه وقت است.(اعراف، آیه 187؛ نازعات ، آیه 42) سپس در پاسخ به این پرسش فرموده است:قُلْ إِنَّمَا عِلْمُهَا عِنْدَ رَبِّی لَا یُجَلِّیهَا لِوَقْتِهَا إِلَّا هُوَ ثَقُلَتْ فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ لَا تَأْتِیکُمْ إِلَّا بَغْتَةً یَسْأَلُونَکَ کَأَنَّکَ حَفِیٌّ عَنْهَا قُلْ إِنَّمَا عِلْمُهَا عِنْدَ اللَّهِ وَلَکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لَا یَعْلَمُونَ ؛ بگو علم آن تنها نزد پروردگار من است. جز او هیچ کس آن را به موقع خود آشکار نمى‏ گرداند. این حادثه بر آسمانها و زمین گران است، جز ناگهان به شما نمى ‏رسد. باز از تو مى ‏پرسند، گویا تو از زمان وقوع آن آگاهى. بگو : علم آن تنها نزد خداست، ولى بیشتر مردم نمى‏ دانند .(اعراف، آیه 187)

ارساء به معنای لنگرافکندن است؛ چنان که درباره کشتی حضرت نوح(ع) این تعبیر به کار رفته است:وَقَالَ ارْکَبُوا فِیهَا بِسْمِ اللَّهِ مَجْرَاهَا وَمُرْسَاهَا.(هود، آیه 41) به کوه ها که زمین را از حرکت های تند حفظ می کند «جبال راسیات» می گویند. خداوند می گوید:وَالْجِبَالَ أَرْسَاهَا ؛ و کوهها را لنگر آن گردانید.(نازعات، آیه 32)

از نظر قرآن، قیامت هم اکنون وجود دارد، ولی در حرکتی است که در نهایت نه در زمانی از زمان های دنیا _ زیرا زمین و آسمان نابود می شود و زمان به این معنا مفهوم ندارد و پرسش بیهوده و لغو است- از حرکت باز می ماند و لنگر می افکند.

امام رضا(ع) می گوید از اعتقادات ما این است که آخرت و قیامت اینک وجود دارد و کسی که به این اعتقاد نداشته باشد از ما نیست:قَالَ قُلْتُ لَهُ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ فَأَخْبِرْنِی عَنِ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ أَ هُمَا الْیَوْمَ مَخْلُوقَتَانِ فَقَالَ نَعَمْ وَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ(ص)قَدْ دَخَلَ الْجَنَّةَ وَ رَأَى النَّارَ لَمَّا عُرِجَ بِهِ إِلَى السَّمَاءِ قَالَ فَقُلْتُ لَهُ إِنَّ قَوْماً یَقُولُونَ إِنَّهُمَا الْیَوْمَ مُقَدَّرَتَانِ غَیْرُ مَخْلُوقَتَیْنِ فَقَالَ(ع)لَا هُمْ مِنَّا وَ لَا نَحْنُ مِنْهُمْ مَنْ أَنْکَرَ خَلْقَ الْجَنَّةِ وَ النَّارِ فَقَدْ کَذَّبَ النَّبِیَّ(ص)وَ کَذَّبَنَا وَ لَیْسَ مِنْ وَلَایَتِنَا عَلَى شَیْ‌ءٍ وَ یُخَلَّدُ فِی نَارِ جَهَنَّمَ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى‌ هذِهِ جَهَنَّمُ الَّتِی یُکَذِّبُ بِهَا الْمُجْرِمُونَ یَطُوفُونَ بَیْنَها وَ بَیْنَ حَمِیمٍ آنٍ‌ وَ قَالَ النَّبِیُّ(ص)لَمَّا عُرِجَ بِی إِلَى السَّمَاءِ أَخَذَ بِیَدِی جَبْرَئِیلُ(ع)فَأَدْخَلَنِی الْجَنَّةَ فَنَاوَلَنِی مِنْ رُطَبِهَا فَأَکَلْتُهُ فَتَحَوَّلَ ذَلِکَ نُطْفَةً فِی صُلْبِی فَلَمَّا هَبَطْتُ إِلَى الْأَرْضِ وَاقَعْتُ خَدِیجَةَ فَحَمَلَتْ بِفَاطِمَةَ(ع)فَفَاطِمَةُ حَوْرَاءُ إِنْسِیَّةٌ فَکُلَّمَا اشْتَقْتُ إِلَى رَائِحَةِ الْجَنَّةِ شَمِمْتُ رَائِحَةَ ابْنَتِی فَاطِمَةَ ع‌ (نگاه کنید: عیون اخبار الرضا، شیخ صدوق، ج 1، ص 116)

خداوند می فرماید:وَإِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحِیطَةٌ بِالْکَافِرِینَ؛ به راستی که هم اینک دوزخ محیط به کافرین است و آنان را احاطه کرده است.(عنکبوت، آیه 54)

امیرمومنان نیز می فرماید: «فَهُمْ وَ الْجَنَّةُ کَمَنْ قَدْ رَآهَا فَهُمْ فِیهَا مُنَعَّمُونَ وَ هُمْ وَ النَّارُ کَمَنْ قَدْ رَآهَا فَهُمْ فِیهَا مُعَذَّبُون‌؛آنان با بهشت چنانند که گویى آن را دیده و در فضایش غرق نعمتند، و با عذاب جهنم چنانند که گویى آن را مشاهده نموده و در آن معذبند.(شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج 10، ص 134)