خداوند در آیه 30 سوره بقره از خلافت حضرت آدم(ع) بر زمین به عنوان نماد انسان سخن به میان آورده است. این خلافت الهی برای انسان عمومیت دارد و خاص آن حضرت نیست؛ خداوند در آیه 70 سوره اسراء این انتخاب را موجب کرامت انسان ها دانسته است و می فرماید: وَلَقَدْ کَرَّمْنَا بَنِی آدَمَ؛ و هر آینه ما بنی آدم را کرامت بخشیدیم.

پس از آن جایی که انسان به عنوان خلیفه کریم انتخاب شده از کرامت برخوردار شده است. این کرامت برای آدمی تا زمانی است که کریمانه عمل کند و به جای کریم در خلافت عملی خلافت کرامت انجام ندهد. پس تا زمانی که حرف و حکم مستخلف‌عنه را بگوید و انجام دهد، خلیفه است؛ زیرا خلیفه کسی است که کار مستخلف‌عنه را انجام دهد و  پیام مستخلف‌عنه را برساند؛ اما اگر کسی نانِ خلافت را خورد، و احترام خلافت را مصادره کرد و حرف خودش را زد و کار خودش را کرد(جاثیه، آیه 23)؛ این دیگر خلیفه نیست، بلکه غاصب خلافت است و دیگر کرامتی ندارد؛ چرا که غاصب بی کرامت است. از همین روست که خداوند درباره کسانی که حرف خودشان را می گویند و کار خودشان را می کنند و مطیع امر الهی نیست می گوید که اینان از دایره کرامت انسانی سقوط کرده و چارپا یا پست تر از آن شده اند.(اعراف، آیه 179؛ فرقان، آیه 44)

هر کسی بر خلاف مسئولیت و مکانت و منزلت خودش عمل کند در حقیقت تکبر ورزیده و خود را برتر از جایگاه خویش دیده است و همین تکبر زمینه سقوط و هبوط می شود. از همین روست که خداوند به ابلیس نیز می گوید که جایگاه قدس الهی جای تکبر چون ابلیسی نیست و باید از آن جا و جایگاه بیرون رود(اعراف، آیه 13)، هم چنین جایگاه و منزلت خلافت از کریم این نیست که انسان هواهای خودش را معبود و مالوه قرار دهد و بپرسد و بر اساس آن رفتار کند.(جاثیه، آیه 23)

انسانی که بر خلاف حکم مستخلف عنه عمل کند و رفتار مستخلف عنه را در پیش نگیرد و کریمانه رفتار نکند، در امانت خلافت الهی نیز خیانت کرده و نتوانسته است ادای امانت کند.(احزاب، آیه 72) پس این شخص هم ترک صداقت کرده و هم خلافت عدالت رفتار نموده است؛ زیرا اقتضای عدالت صداقت و اقتضای صداقت امانت داری و ادای آن است نه آن که خیانت در امانت کند که نشانه کذب و ریشه در ظلم دارد.

اصولا مسئولیت انسان غیر از عبادت(ذاریات، آیه 56)، دست یابی به مقام یقین(حجر، آیه 99) و انجام مسئولیت خلافت و ربوبیت از قرار گاه زمین(بقره، آیه 30؛ آل عمران، آیه 79) و استعمار و آبادانی زمین و پرورش و تربیت و ربوبیت آن(هود، آیه 61) آبادانی آخرت و بهشت سازی است؛ زیرا هر آن چه انسان در دنیا انجام می دهد در آخرت حاضر می شود.(کهف، آیه 49؛ آل عمران، آیه 30) پس اگر به درستی بر اساس مسئولیت و خلافت الهی عمل نکند، بهشتی نمی سازد بلکه برای خودش دوزخی مهیا و آماده می سازد.( وسائل‌الشیعه، ج7، ص188؛ عوالی اللئالی، ج4، ص8)