زمانی عالمان اسلامی، در اوج فقر در عزت بودند و زمانی در اوج ثروت در ذلت فرو رفتند؛ زیرا هر گاه محبت خدا را بر محبت دنیا برتر دیدند، به حکم الله اکبر، هر چیزی را پست تر از آن یافتند و تن به ذلت دنیا نداند و عزت الهی را چشیدند و هر گاه محبت دنیا در جانشان نشست، خدا و آخرت از دل و جانشان رخت بر بست و خاک ذلت و پستی دنیا بر ایشان نشست.

البته این بدان معنا نیست که انسان نمی تواند میان دنیا و آخرت را جمع کند، بلکه به این معناست که دنیا و آخرت تنها با محبت خدا می تواند شیرین و گوارا باشد. پس چنان که امام خمینی (ره) فرمودند: نه گوشه‏گیرى صوفیانه دلیل پیوستن به حق است، و نه ورود در جامعه و تشکیل حکومت، شاهد گسستن از حق. میزان در اعمال، انگیزه‏هاى آنها است. چه بسا عابد و زاهدى که گرفتار دام ابلیس است و آن دام‏گستر، با آنچه مناسب او است چون خودبینى و خودخواهى و غرور و عُجْب و بزرگ‏بینى و تحقیر خلق اللَّه و شرک خفىّ و امثال آنها، او را از حق دور و به شرک مى‏کشاند. و چه بسا متصدى امور حکومت که با انگیزه الهى به معدن قرب حق نائل مى‏شود، چون داود نبى و سلیمان پیامبر- علیهما السلام- و بالاتر و والاتر چون نبى اکرم- صلّى اللَّه علیه و آله و سلّم- و خلیفه بر حقّش على بن ابی طالب- علیه السلام- و چون حضرت مهدى- ارواحنا لِمَقْدَمِه الفداء- در عصر حکومت جهانى‏اش. پس میزان عرفان و حرمان، انگیزه است. هر قدر انگیزه‏ها به نور فطرت نزدیکتر باشند و از حُجب حتّى حُجب نور وارسته‏تر، به مبدأ نور وابسته‏ترند تا آنجا که سخن از وابستگى نیز کفر است.

دامی به نام حلال و طیبات

یکی از دام هایی که مومنان به ویژه برخی از عالمان و روحانیون در آن گرفتار می آیند، دامی است که انسان از حلال و طیبات برای خود می تند و در آن چون کرم ابریشم گرفتار می آید و در بسیاری از اوقات در این دام تنیده خود خفه و هلاک می شود. بسیاری از روحانیون دراین دام گرفتار شده و می شوند. از این روست که امام خمینی (ره) به فرزندش هشدار می دهد و می فرماید:پسرم! هیچ گاه دنبال تحصیل دنیا، اگر چه حلال او باشد، مباش که حبّ دنیا، گرچه حلالش باشد، رأس همه خطایا است؛ چه خود حجاب بزرگ است و انسان را ناچار به دنیاى حرام مى‏کشد.

تو جوانى و با قدرت جوانى که حق داده است مى‏توانى اولین قدم انحراف را قطع کنى و نگذارى به قدم‏هاى دیگر کشیده شوى که هر قدمى، قدم‏هایى در پى دارد و هر گناهى- گرچه کوچک- به گناهان بزرگ و بزرگتر انسان را مى‏کشد، به طورى که گناهان بسیار بزرگ در نظر انسان ناچیز آید بلکه گاهى اشخاص به ارتکاب‏ کبائر به یک دیگر فخر می کنند و گاهی به واسطه شدت ظلمات و حجاب های دنیوی، منکر به نظر معروف؛ و معروف، منکر می گردد.(صحیفه امام، ج‏18، ص 511 تا 521)

دنیای هارون الرشیدی

شهید رابع آیت الله محمد باقر صدر(ره) در سفارش هایی به طلاب حوزه های علمیه می فرماید: اگر محبت دنیا بر دلمان چیره شود هم خودمان هلاک می شویم و هم دیگران را به هلاکت می اندازیم؛ زیرا ما خود را در جایگاه مسئولیت قرار داده ایم، در موضع ارتباط مردم با خدای سبحان قرار داده ایم، در حالی که در قلبهایمان محبت خدا نیست. در نتیجه نمی توانیم مردم را با خدا ارتباط دهیم.

دنیای هارون الرشید بسیار بزرگ بود.. ما هارون الرشید را شبانه روز لعن می کنیم؛ زیرا غرق در محبت دنیا شد؛ ولی می دانید در چه دنیایی غرق شد؟ در چه قصرهای بلندی زندکی می کرد؟ چه زندگی اشرافی و مرفهی داشت، چه ریاست ، خلافت و سلطنتی در جای جای زمین گسترده بود؟! این دنیای هارون الرشید است.

ما می گوییم: ما از هارون الرشید بهتریم. از او متقی تر و پرهیزگارتریم. عجب ! دنیای هارون الرشید به ما عرضه و ما از آن رویگردان شدیم تا بگوییم ما از هارون الرشید پرهیزگارتریم؟.. نه ! دنیایی که به ما عرضه شده دنیایی محدود ، کوچک و ناچیز است. دنیایی که به سرعت خرد می شود و از هم می پاشد. دنیایی که با سرعت از میان می رود. دنیایی که انسان نمی تواند همانند هارون الرشید باشد.. دنیای طلبه ها دنیا نیست و به آخرتی هم دست نیافته است.(سخنرانی سوم ، چهارشنبه 5 رجب المرجب سال 1399 هجری درباره دنیاطلبی)

اکنون به نظر می رسد که برای بسیاری از عالمان و طلاب حوزه های علمیه دنیایی عرضه شده است که نسبت به دنیای هارون الرشیدی هیچ است، ولی برای همین دنیای کوچک، رفتار بسیاری از طلاب و روحانیون تغییر کرده است و به قول امام خمینی، دنبال حلال دنیا و طیبات آن راه افتاده اند و زهد را فراموش کرده و یا سه طلاق کرده و با چنگ و دندان به این دنیا چسبیده اند. این مشکلی است که برخی از طلاب به آن گرفتار آمده اند و به جای حب آخرت و انجام مسئولیت و زهد ورزی مسابقه حب دنیا و جمع مال و شمارش آن افتاده اند و به نام طیبات و حلال سر در آخور هر دنیاطلبی کرده اند.

البته همواره قشری ازاین جماعت بیزار از دوستی دنیا بوده و هستند ولی بدبختانه بخشی از همین زهدورزان، زهد را اشتباه فهمیده اند و از مردم و سیاست و اداره امور ایشان غافل شده اند. بی گمان رعایت اعتدال و یافتن راه میانه ای چون راه امام خمینی (ره) تنها می تواند مشکل امروز روحانیت و عالمان اسلامی را حل کند. باشد این گونه باشیم و از دنیای هارون الرشیدی رهایی یافته و از زهد دروغین در آییم.