یکی از نا به هنجاری های اجتماعی، اذیت و آزار دیگران به اشاره، زبان و کردار می باشد. از آن جایی که از نظر اسلام، جامعه از جایگاه بلند و ویژه ای برخوردار می باشد، هر گونه رفتاری که این پایگاه بزرگ انسانیت را در معرض خطر قرار دهد، به عنوان کرداری زشت ، گناه و گاه جرم دانسته و شناخته شده است.

از نظر اسلام هر گاه میان امر شخصی و امر اجتماعی تضاد و تزاحمی پدید آید، همواره امر اجتماعی بر امر شخصی مقدم می شود، زیرا جایگاه جامعه فراتر و برتر از جایگاه شخص است. از این روست که برای حفظ بنیادهای اجتماعی می توان از شخص گذشت و جامعه را حتی با از دست شخص بلکه اشخاص حفظ کرد؛ زیرا حفظ جامعه به معنای حفظ انسانیت وبشریت است و فساد و تباهی و فروپاشی آن نیز به معنای فروپاشی انسانیت تلقی می شود. براین اساس همواره حقوق جامعه بر حقوق فردی مقدم می شود و حتی می توان برای حفظ حقوق جامعه از حقوق فردی گذشت و حتی آن را تباه کرد.

در اسلام هر چند که دین به عنوان مجموعه ای از آموزه های وحیانی برای انسان آمده است ولی هر گاه شرایط به گونه ای رقم بخورد که میان فرد و دین یکی از آن ها می بایست آسیب ببیند، حفظ دین مقدم بر حفظ جان و مال و عرض شخص خواهد بود؛ از این روست که پیامبران و مصلحان و مومنان همواره همه داشته های خویش را در راه حفظ دین فدا می کنند و امام حسین (ع) برای اصلاح امت اسلام جان خویش و عزیزترین انسان ها را در این راه گذاشت.

این همه تاکید و توجه به جایگاه جامعه و پاسداشت اصول و پایه ها و ارزش های آن، به خوبی جایگاه حفظ حریم حرمت های دیگران را روشن می سازد. از این روست که در آموزه های وحیانی، بر حفظ ارزش ها و اصول روابط اجتماعی تاکید بسیار شده است.

یکی از مسایل مهم اجتماعی، حفظ حریم افراد جامعه از سوی کسانی است که جامعه را تشکیل می دهند؛ زیرا این گونه است که جامعه برپا می ماند و همگرایی و همدلی در آن افزایش می یابد و انسجام اجتماعی تقویت می گردد. بخش بزرگی از آموزه های وحیانی اسلام به مسایلی اختصاص یافته است که این پیوندهای اجتماعی را استواری بخشیده و پایه های آن را محکم کند. از جمله این آموزه های می توان به احسان، ایثار، تعاون، عفو و گذشت و مانند آن اشاره کرد.

در برابر هر گونه علل و عواملی که پیوندها و انسجام اجتماعی راکاهش دهد به عنوان عملی زشت و رفتار نابه هنجار شناسایی و گاه به عنوان گناه و گاه دیگر به عنوان جرم تلقی شده و مجازات و مکافات دنیوی و اخروی بر آن بار شده است.

از جمله این عوامل می توان به اذیت و آزار مومنان اشاره کرد که ترکیب آنان امت اسلام و جامعه اسلامی را می سازد. از پیامبر گرامی روایت شده است که آن حضرت (ص) می فرمود: من نظر الی مومن نظره لیخیفه بها ، اخافه الله عزو جل یوم لا ظل الا ظله ؛ هر که مومنی را با نگاه خود بترساند ، خداوند او را در روزی که هیچ سایه ای جز سایه او نیست، بترساند.(وسایل الشیعه ، حر عاملی، ج 8 ، 614)

در این روایت کوچک ترین عملی که موجب ترس و اذیت مومن شود ، به عنوان گناهی معرفی می شود که می بایست شخص آماده مجازات آن در روز رستاخیز باشد. بنابراین حتی نگاه ترسناکی که مومنی را به هراس افکند ، رفتاری زشت و دارای مجازات اخروی دانسته و از آن پرهیز داده شده است.

امام صادق (ع) به اذیت و آزار زبانی به عنوان رفتار نابه هنجار دیگر اجتماعی اشاره کرده و برای آن مجازاتی سخت تر در رستاخیز بیان می کند. به این معنا که هر گونه رفتار از خرد تا کلانی که موجبات اذیت و آزار مومنان را فراهم آورد در دنیا و آخرت تاثیرات خود را به جا خواهد گذاشت و شخص از بازتاب و مکافات عمل خویش نمی بایست غافل شود. اگر کسی با نگاهش کسی را می آزارد از سایه الهی بی بهره خواهد شد ، اگر با زبان و سخنی درشت دیگری را به آزارد می بایست خود را آماده این کند که از رحمت الهی محروم شود. آن حضرت می فرماید: من اعان علی مومن بشرط کلمه لقی الله عز و جل یوم القیامه مکتوب بین عینیه : آیس من رحمتی؛ هر که با جزیی از یک کلمه به زیان مومنی کمک کند ، روز رستاخیز خدا را در حالی دیدار می کند که میان دو چشمانش نوشته شده است: نومید از رحمت من.(کافی ، کلینی ، ج 2 ، ص 368)

از نظر پیامبر(ص) اذیت و آزار مومن برابر با اذیت و آزار رسول خدا(ص) و برابر با اذیت خداوند است که چنین شخصی در تمامی کتب آسمانی از تورات و انجیل و زبور و قرآن، انسانی ملعون می باشد.(بحار الانوار ، مجلسی ، ج 75 ، ص 150)

برخی از افراد با کارهای خویش دل مومنان را به درد می آورند و آنان را غمگین و اندوهگین می سازند. این افراد حتی اگر همه دنیا را برای شاد کردن وی به او بخشند و آن را کفاره آن قرار دهند، این کارش نمی تواند کفاره زشتی عمل دل شکستن و اندوهگین کردن مومن باشد و شخص آزاردهنده گمان نکند که با این کارش پاداشی می برد؛ زیرا اندوهی که در دل مومنی انداخته و حزنی که در یک دم بر جانش نشانده است ، هیچ چیز نمی تواند آن را بزداید. این است که گفته اند انسان نمی بایست کاری کند که دلی اندوهگین گردد که هیچ چیزی نمی تواند کفاره آن باشد. پیامبرگرامی می فرماید: هر که مومنی را غمگین کند، آن گاه دنیا را به او بدهد ، این بخشش کفاره عمل او نخواهد بود و برای او پاداشی به دنبال نخواهد داشت.(همان )

امام رضا (ع) می فرماید که پیامبر(ص) فرمود: من استذل مومنا او حقره لفقره و قله ذات یده شهره الله یوم القیامه ثم یفضحه ؛ هر که مومنی را به خاطر فقر و تهی دستی اش خوار و کوچک شمارد ، روز رستاخیز خداوند او را شهره می کند و رسوایش می نماید.( همان ، ص 142)

بنابراین انسان می بایست همواره این آمادگی را داشته باشد که مجازات الهی دامن گیر وی در دنیا و آخرت خواهد بود و این سنت الهی است که هر کسی را به کارش در دنیا و آخرت پاداش دهد. البته آن چه در این دنیا از مجازات و عذاب های دنیوی می بیند تنها بخشی از آن عذاب الهی است.

بنابراین هرگز به اذیت و آزار مومنان امت اسلام نمی بایست اقدام کرد که هر که مومنی راخوار کند خداوند نیز خوار و ذلیلش می کند.(همان ) و این خواری و ذلت را در دنیا نیز خواهد چشید.

هدف از این همه سخت گیری نسبت به مومنان که شهروندان امت اسلام و جامعه ایمانی می باشند از آن روست که اگر این گونه واکنش شدید و سخت نسبت به شهروندانی که هنجارشکنی می کنند ، وجود نداشته باشد، امت اسلامی نمی تواند انسجام و همدلی را حفظ کند و در مسیر کمالی گام بردارد. هر مومنی در دستگاه الهی از چنان قرب و منزلتی برخوردار می باشد که ارزش و احترام کعبه در برابر آن هیچ است؛ زیرا تنها مومن است که ظرفیت تحمل اسمای الهی را دارد و همه هستی در برابر انسان مومن ، می توان گفت هیچ و کم وزن است. وزن و اعتبار مومن است که به جهان بها و ارزش می دهد و این مطلب شامل خانه خدا و مانند آن نیز می شود. بنابراین حفظ حرمت حریم مومنان و شهروندان امت اسلام ، یکی از مهم ترین اصول ارزشی اسلام است که می بایست از سوی همگان پاس داشته شود.