در دادگاه ها و محکمه های قضایی در جهان، هرگز حاکم و قاضی که حکم و قضاوت می کند، همان شاهد و گواهی نیست که چیزی را دیده و شنیده است؛ بلکه شاهدانی در باره موضوع شهادتی می دهند که آن جا حضور داشته و چیزی را دیده یا شنیده اند. قاضی و حاکم با توجه به اظهارات شهود قضاوت و حکم می کند؛ در حالی که نهایت علمی که برای قاضی با شهادت شهود و گواهان ایجاد می شود علم برهانی است نه علم شهودی و حضوری. از این روست که حاکم هر چند حکم قطعی کرده است، ولی وقتی با خودش خلوت می کند یا کسی از او می پرسد که آیا قطع و یقین داری که به حق حکم کرده و به عدالت داوری نموده ای، می گوید: قطع برهانی دارم ولی اما و اگر هایی هم است که نمی توان آن را از دل بیرون راند.  

اما در قیامت و محکم عدل الهی این گونه نیست، بلکه همان شاهدی که در همه صحنه ها حضور دارد، به عنوان حاکم به قضاوت می پردازد. این همانند قاضی است که در آن روز در کاری خودش حضور داشته و امروز همان پرونده به دستش داده اند تا قضاوت کند؛ این قضاوت چون بر اساس شهود حضوری است دیگر شک و تردیدی ندارد و حکم قطعی می دهد که حق است.

با آن که خدا در قرآن می فرماید: یَوم یَقوم الاشهاد؛ روزی که شاهدان به پا می خیزند.(مؤمن ، آیه 51) یعنی غیر از خدا کسانی دیگر و حتی خود انسان علیه خود شهادت می دهد، با این همه باید توجه داشت که خود خدا که مهم ترین شاهد اعمال عیان ، نهان و سر و خفی و اخفی ما است(طه، آیه 7)، به عنوان حاکم حاضر است.(حج، آیه 7؛ توبه، آیات 94 و  105)

امیرمومنان امام علی(ع) در این باره هشدار می دهد و می فرماید: اتَّقُوا مَعَاصِیَ اللَّهِ فِی الْخَلَوَاتِ فَإِنَّ الشَّاهِدَ هُوَ الْحَاکِمُ؛ از معصیت در خلوت ها بپرهیزد؛ چرا که خدای شاهد اعمال همان حاکم و قاضی است.( نهج البلاغه، حکمت 316 ؛مجموعه ورام ، ج2 ، ص154)