خداوند در قرآن به آدمی هشدار می دهد که آتش دوزخ همه هستی دوزخی را در بر می گیرد؛ زیرا فکر و رفتارش است که دوزخ را می سازد؛ پس انسان هم از درون می سوزد و هم از برون. افکار و اندیشه هایش در درون شعله می گیرد و گر می کند و می سوزاند، و اعمالش از برون او را هم چون جامه در بر می گیرد و سرادق می شود و بر او خیمه و چادر می زند. این آتش الهی که سوخت جهنم است در درون سینه ها گر می گیرد: نَارُ اللَّهِ الْمُوقَدَةُ الَّتِی تَطَّلِعُ عَلَی الأفْئِدَةِ.(همزه، آیه 6 و 7)

و از سوی دیگر، چون عدالت خور و از قاسطین بود، خودش سوخت و هیزم جهنم می شود و دیگران و خودش را نیز از بیرون می سوزاند: وَ أَمَّا الْقَاسِطُونَ فَکَانُوا لِجَهَنَّمَ حَطَباً.(جن، آیه 15)

در قرآن بیان می شود که دوزخ گاه به دوزخیان عرضه می شود: جَهَنَّمَ لِلْکَافِرِینَ نُزُلاً(کهف، آیه 102) و گاه این دوزخیان هستند که بر دوزخ عرضه می شود: وَ یَوْمَ یُعْرَضُ الَّذِینَ کَفَرُوا عَلَی النَّارِ(احقاف، آیات 20 و 34؛ غافر، آیه 46)

در قیامت همه چیز دارای حیات بوده و زنده است و از همین رو همه آخرت از جمله دوزخ امور می فهمد و ادراک می کند. از این روست که دوزخ وقتی دوزخیان را از راه دور می بیند، اینها را می شناسد و غیظ می کند و زفیر می کشد: إِذَا رَأَتْهُم مِن مَکَانٍ بَعِیدٍ سَمِعُوا لَهَا تَغَیُّظاً وَ زَفِیراً.(فرقان، آیه 12)

در دنیا این مساله به سبب پرده ای که بر حواس ادراکی ما و یا بر قوه ادراکی ما یعنی قلب است(ق، آیه 22)، برای ما محسوس نیست و درک نمی کنیم که همه آنها دارای نوعی ادراک و فهم هستند؛ ولی آخرت صرف حیات و محض و بحت زندگی است: إِنَّ الدَّارَ الْآخِرَةَ لَهِیَ الْحَیَوَانُ(عنکبوت، آیه 64) از همین رو، دوزخ درک کاملی از انسان دارد.